Η μάχη του Ντολμά και η Παράδοση του Αιτωλικού
Όσο κράταγε η πολιορκία του Μεσολογγίου και του Αιτωλικού, οι αμυνόμενοι Έλληνες είχαν οχυρώσει όλα τα νησιά της λιμνοθάλασσας, ώστε να εξασφαλίσουν με καλύτερο τρόπο την αντίσταση στις τούρκικες επιθέσεις. Τον Φεβρουάριο του 1826 οι Τούρκοι αποφασίζουν ως ένα πρώτο βήμα -για να σφίξουν κι άλλο τον κλοιό στις δύο πολιτείες- να καταλάβουν το Βασιλάδι, που στέκονταν σημαντικό προπύργιο για την άμυνα του Μεσολογγίου, και το νησάκι Ντολμάς που έστεκε στήριγμα για το Αιτωλικό και το υπεράσπιζε ο Γρηγόρης Λιακατάς με 300 λεβέντες από το Αιτωλικό και όλη την ευρύτερη περιοχή του Ασπροποτάμου.
Στις 26 Φεβρουαρίου οι Τούρκοι με σκληρή μάχη κατακτούν το Βασιλάδι. Έτσι ήρθε και η σειρά του Ντολμά. Στις 28 Φεβρουαρίου περικυκλώνουν το νησί με ένα στολίσκο με μικρά πλεούμενα που είχαν κατασκευάσει ειδικά για τη λιμνοθάλασσα, ενώ από την κοντινή στεριά στη Φοινικιά χτυπούσαν τους πολιορκημένους με κανόνια. Η μάχη ήταν άνιση. Από το Μεσολόγγι βλέποντας τον Ντολμά να κινδυνεύει κάνουν μια ακόμη παράτολμη έξοδο επιτιθέμενοι στο στρατόπεδο των Τούρκων, ελπίζοντας με αυτό τον αντιπερισπασμό να τους αναγκάσουν να φύγουν άπρακτοι από τον Ντολμά.
Παρόλο που ο αντιπερισπασμός των Ελλήνων στο Μεσολόγγι ήταν απόλυτα επιτυχής, καθώς σκότωσαν πάνω από 500 εχθρούς και γύρισαν πίσω με πολλά λάφυρα, ο Ντολμάς δεν μπόρεσε να αντέξει. Ο αρχηγός του Στρατηγός Γρηγόρης Λιακατάς και πολλά από τα παλληκάρια του πέφτουν νεκροί. Κάποιοι παλεύοντας σαν λιοντάρια κατάφεραν να γλυτώσουν και να καταφύγουν στο Αιτωλικό.
Οι στιγμές είναι κρίσιμες. Κάτω από το βάρος της ήττας στον Ντολμά πολλοί αγωνιστές φεύγουν από το Αιτωλικό με βάρκες μέσα στη νύχτα. Όσοι μένουν στο Αιτωλικό, οι περισσότεροι απόλεμοι, αναγκάζονται εκ των πραγμάτων να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις με τους Τούρκους και να παραδοθούν. Έτσι, στις 1 Μαρτίου του 1826 έπεσε το Αιτωλικό. Ένας προάγγελος για το Μεσολόγγι που ακολούθησε. Όταν στο Μεσολόγγι έμαθαν ότι Τούρκοι ξεχώρισαν τα παιδιά και τις νεαρότερες γυναίκες για τα χαρέμια των πασάδων, αυτό δυνάμωσε τη θέληση τους για αντίσταση, με τη σκέψη ότι ήταν καλύτερος ο θάνατος παρά η παράδοση· και έτσι όταν δεν περίμεναν πια βοήθεια από πουθενά, οδηγήθηκαν στην ηρωική και τραγική έξοδο του Απρίλη του 1826.