Κατά τάς ἀρχάς Ἰουνίου 1827 ὁ Ἰμβραήμ πασᾶς ἦλθεν εἰς τά Καλάβρυτα, καί ἐστρατοπέδευσεν εἰς τό καλούμενον Λιβάδι τῆς Σάλμενας. Ὁ δέ στρατός του ἐσκέπασε σχεδόν ὅλην τήν ἐπαρχίαν, καί ἀποσπάσματα πεζῶν καί καββαλαραίων ἔτρεχαν δεξιά καί ἀριστερά καίοντες τά χωρία, λεηλατοῦντες τόν τόπον καί αἰχμαλωτίζοντες τόν κόσμον.
Ἐν τῷ μεταξύ οἱ μοναχοί τοῦ Μεγάλου Σπηλαίου ἐζήτουν βοήθειαν στρατιωτικήν ἀπό τόν Κολοκοτρώνην πρός σωτηρίαν τῆς Μονῆς τήν ὁποίαν ὁ Ἰμβραήμ ἐφοβέριζε. Ἔστειλε γράμμα πρός τούς μοναχούς ὑποσχόμενος εἰς αὐτούς πολλά καί καλά πράγματα καί ὅ,τι ἄλλο ἤθελαν, ἐάν ὑπετάσσοντο. Οἱ δέ μοναχοί ἀπεκρίθησαν ὅτι προτιμοῦν μᾶλλον νά πολεμήσουν.
Ὁ δέ Ἰμβραήμ, ὡς εἴπαμεν, ἐστρατοπέδευσεν ἔχων ὑπέρ τάς δεκαπέντε χιλιάδας πεζούς καί καββαλαραίους, τακτικούς καί ἀτάκτους καί τόν Δελῆ Ἀχμέτ μέ ὅλην σχεδόν τήν φρουρά τῶν Πατρῶν περί τάς πέντε χιλιάδας. Ἐπί πολλάς δέ ἡμέρας οἱ Τοῦρκοι ἐπηγαινοήρχοντο ἀπό τά Καλάβρυτα εἰς τήν Τριπολιτσᾶν ἐλεύθερα χωρίς νά τούς χτυπήσουν πουθενά οἱ Ἕλληνες.
Ὁ Ἀρχηγός διέταξε ἐμέ καί μέρος τῆς σωματοφυλακῆς του νά ὑπάγωμεν εἰς τό Μέγα Σπήλαιον πρός βοήθειαν τῆς Μονῆς. Οἱ δέ πατέρες μαθόντες, ὅτι ἐφθάσαμεν, μᾶς ἐκάλεσαν νά καταβῶμεν εἰς τήν μονήν, μᾶς ἐκαρτέρησαν μέ μεγάλην ὑποδοχήν, ἐχαιρέτησαν μέ κανόνια τήν σημαία τοῦ Γενικοῦ Ἀρχηγοῦ καί μᾶς ἔδωσαν τροφήν πολλήν καί καλήν. Ἐκεῖ εἰς τήν μονήν εὕρομεν καί πλῆθος ἄλλων στρατιωτικῶν Καλαβρυτινῶν μέ τάς οἰκογενείας των.
Ἐκτός αὐτῶν εἶχον καί ἐντός τοῦ μοναστηριοῦ, εἰς τά ριζώματα τῶν βράχων συναχθῆ διά τόν φόβον τοῦ Ἰμβραήμ πολλαί χιλιάδες ψυχαί, ἄνδρες καί γυναικόπαιδα, καί ὅσοι ἐξ αὐτῶν δέν εἶχον ψωμί ἐτρέφοντο ἀπό τήν Μονήν, οἱ πατέρες τῆς ὁποίας, κατά τάς ἡμέρας ἐκείνας, πολλήν περιποίησιν ἔκαμαν πρός αὐτούς.
Μετά δέ ταῦτα ἐμοιράσαμεν τάς θέσεις, καί ἑτοιμάσθημεν διά πόλεμον, ἄν ὁ ἐχθρός ἤρχετο. Οἱ δέ πατέρες τῆς Μονῆς καί αὐτοί ἦσαν ὅλοι εἰς κίνησιν, νύκτα καί ἡμέραν διά νά μᾶς εὐχαριστήσουν.
Οἱ μοναχοί εἶχον ὀχυρώσει τό Σπήλαιον καλῶς. Τήν προλαβοῦσαν ἡμέραν τῆς μάχης ὁ Ἰμβραήμ πασᾶς ἦλθε καί ἐφάνη ἀντικρύ τοῦ Μεγάλου Σπηλαίου, ἀγναντεύων τό μοναστήριον καί τούς προμαχῶνες του. Ἡμεῖς δέ ὅλοι, ὅσοι ἤμεθα ἐκεῖ, ἄνδρες, γυναῖκες καί παιδία, καί οἱ μοναχοί ἐβγήκαμεν ἔξω ἀπό τήν μονήν καί ἀπό τούς βράχους καί ἀγναντεύαμεν μέ τά μάτια μας. Ἐβλέπαεν δέ καθαρά, διότι δέν ἦτο μακράν ἡ θέσις ὅπου ἵστατο.
Τήν δέ ἐπελθοῦσαν νύκτα τῆς 23 ξημέρωμα 24 τοῦ μηνός Ἰουνίου ὁ Ἰμβραήμ ἐξημερώθη ἐκεῖ καί μᾶς ἐκλεισε γύρω τῆς Μονῆς κατά τό μέρος τοῦ Ὑψηλοῦ Σταυροῦ, ὅπου ὑπάρχει δάσος ἀπό ἔλατα.
Ἐνῷ δέ ταῦτα ἐγίνοντο, ἔξαφνα βλέπω νά ἐξέρχωνται ἀπό τό μοναστήριον ὁ εἷς κατόπιν τοῦ ἄλλου μοναχοί. Ἦσαν δέ ὅλοι ὅταν ἐξῆλθον ἕως ἑκατόν καί καπετάνιον εἶχον τόν γνωστόν μοναχόν Γεράσιμον. Οὗτοι ὅλοι ἔβγαλαν τά καλογερικά, καί ἐνδύθησαν στρατιωτικά ἑλληνικά, ἔβαλαν φουστανέλες καί ἐφόρεσαν φέσια, καί εἶχον ὁπλισθῆ κατά τόν τρόπον τῶν ἀτάκτων στρατιωτῶν. Περνῶντες δέ ἔμπροσθεν ἡμῶν μᾶς ἐπροσκάλεσαν οὕτως: «Ἐλᾶτε νά μᾶς ἰδῆτε πῶς θά πολεμήσωμεν». Καί βαδίζοντες ἐτράβηξαν κατά τό Παλῃάμπελον καί φθάσαντες ἐκεῖ, ἀμέσως ἄρχισαν μόνοι τόν πόλεμον μέ τούς Τούρκους. Τοῦτο δέ ἰδόντες ἡμεῖς ἐξεροκοκκινήσαμεν ἀπό τήν ἐντροπήν μας, καί παρευθύς ἐβγήκαμεν ἀπό τό μέρος τῆς Κισσωτῆς νά ὑπάγωμεν εἰς τόν πόλεμον.
Ἐκεῖ ἐτρέψαμεν τούς Τούρκους εἰς φυγήν, τούς κατεδιώξαμεν, ἐπήραμεν τήν θέσιν των, τούς ἐβγάλαμεν κατά διάσελα, καί τούς ἐγκρεμίσαμεν κατά τό ἄλλο μέρος, ὅπου ἦτο δάσος, φονεύσαντες ἀπό αὐτούς περί τούς σαράντα. Οἱ δέ ἄλλοι ἐμβῆκαν μέσα εἰς ἕνα ρεῦμα δασῶδες καί ὕστερον ἑνώθησαν μέ τούς ἄλλους συντρόφους των.
Οἱ καλόγεροι ἐσκότωσαν περισσοτέρους Τούρκους ἀπό ἡμᾶς, σχεδόν διπλασίους. Ἐκείνην δέ τήν ἡμέραν οἱ Τοῦρκοι ἠσθάνθησαν καλογερικόν πόλεμον!
