Ἡ παλαιά Ἁγιομετεωρίτικη Ἱ­ε­ρά Μο­νή τοῦ Ἁγί­ου Μο­δέ­στου

Ἡ ἱ­ε­ρά μο­νή τοῦ Ἁ­γί­ου Μο­δέ­στου βρί­σκε­ται σέ τε­ρά­στι­ο βρά­χο, ἀ­να­το­λι­κά τοῦ Κα­στρα­κί­ου, βό­ρει­α τῆς Κα­λα­μπά­κας καί βο­ρει­ο­δυ­τι­κά τῆς Ἁ­γί­ας Τρι­ά­δος. Ἡ ἐ­πι­φά­νει­α τοῦ βρά­χου ἔχει ἔκταση τρι­ά­ντα πέ­ντε στρέμ­μα­τα[1] καί τό ὕ­ψος του ἀ­πό τήν βά­ση του ὑ­περ­βαί­νει τά ἐνενή­ντα πέ­ντε μέ­τρα. Ὁ βρά­χος αὐ­τός πρός τό μέ­ρος τῆς ἀ­να­βά­σε­ώς του ἦ­ταν δύ­σκο­λος καί ἡ ἄ­νο­δος γι­νό­τα­ν μέ ἀ­νε­μό­σκα­λα. Σή­με­ρα σώ­ζε­ται μέ­ρος τοῦ πα­λαι­οῦ πύρ­γου (στό νό­τι­ο καί χα­μη­λό­τε­ρο ση­μεῖ­ο τοῦ βρά­χου) καί δι­α­κρί­νο­νται ἴ­χνη πα­λαι­οῦ κτι­ρί­ου. Στό ἀ­να­το­λι­κό τμῆ­μα τ

ῆς ἐ­πι­φα­νεί­ας τοῦ βρά­χου ὑ­πάρ­χει ὡ­σαύ­τως λα­ξευ­μέ­νη στέρ­να.

Πα­λαι­ό­τε­ρη μνεί­α: Σέ γράμ­μα τοῦ δω­δέ­κατου αἰ­ώ­να, δη­λα­δή στό Πρα­κτι­κό ἀ­πο­γρα­φῆς («Δι­ά­γνω­σις») τῶν ὁ­ρί­ων, δι­καί­ων καί κτη­μά­των τῆς ἐ­πι­σκο­πῆς Στα­γῶν τοῦ ἔ­τους 1163, τό ὁ­ποῖ­ο βρί­σκε­ται ἐν μέ­ρει στό ἀρ­χεῖ­ο τῆς μο­νῆς τοῦ Βαρ­λα­άμ (ἀ­ρ. 10) καί ἐν μέ­ρει στήν Ἐ­θνι­κή βι­βλι­ο­θή­κη τῶν Πα­ρισίων γίνεται λόγος γιά τήν «γῆν τοῦ Ἁ­γί­ου Μο­δέ­στου τὴν κα­τε­χο­μέ­νην πα­ρὰ τῆς ἁ­γι­ω­τά­της ἐ­πι­σκο­πῆς»[2]. Τό γράμ­μα αὐ­τό συ­ντά­χτη­κε κα­τ’ ἀ­παί­τη­ση τοῦ τό­τε ἐ­πι­σκό­που Στα­γῶν καί μέ ἐ­ντο­λή τοῦ αὐ­το­κρά­το­ρα Μα­νου­ήλ Α΄ Κο­μνη­νοῦ (1143-1180).

Ἱ­στο­ρι­κή ἐ­ξέ­λι­ξη τοῦ μο­νυ­δρί­ου: Ἄλ­λη γρα­πτή μνεί­α γι­ά τήν μο­νή τοῦ Ἁ­γί­ου Μο­δέ­στου ὑπάρχει στό σι­γίλ­λι­ο τοῦ οἰ­κου­με­νι­κοῦ πα­τρι­άρ­χη Τι­μο­θέ­ου Β΄ τοῦ ἔ­τους 1614. Πε­ρί­λη­ψη αὐ­τοῦ τοῦ σι­γιλ­λί­ου δη­μο­σί­ευ­σε ὁ Πορ­φύ­ρι­ος Οὐ­σπέν­σκυ. Σύμ­φω­να μέ αὐτή, ἡ μο­νή Ρου­σά­νου ἀ­να­γκά­στη­κε γι­ά ἕ­να μι­κρό δι­ά­στη­μα, λό­γῳ λει­ψαν­δρί­ας, νά ὑ­πα­χθεῖ ὡς ἐ­ξαρ­τη­μα­τι­κή στήν μο­νή Βαρ­λα­άμ. Μέ τό ὡς ἄνω σιγίλλιο κα­θο­ρί­ζο­νται ἐπίσης τά ὅ­ρι­α καί οἱ ἰ­δι­ο­κτη­σί­ες τῆς μο­νῆς Ρου­σά­νου: «ἀ­πό τῆς Σκή­τε­ως, ἕ­ως τοῦ Καλ­λι­στρά­του καί τοῦ Τα­ξι­άρ­χου, τῆς ῥά­χης Τζέρτ­ζη, τοῦ Μο­δί­ου (…)  καί ἕ­ως τῆς βρύ­σε­ως τοῦ Ἁγί­ου Νι­κο­λά­ου»[3].

Στίς ἀρ­χές τοῦ 17^ου αἰ­ώ­να ἡ μονή τοῦ Ἁγίου Μοδέστου ἀ­νή­κει ὡς κελ­λί­ο στό Με­γά­λο Με­τέ­ω­ρο. Στό ‘Κα­τά­στι­χο δι­ὰ τὴν ἀ­πο­κο­πὴν κελ­λι­ω­τῶ­ν’ ἡ ἐν λόγῳ μο­νή ἀ­να­φέ­ρε­ται ἔ­να­τη στήν σει­ρά μέ τόν τίτ­λο «τὸ Μό­δι­ον»[4]. Ὁ βρά­χος σή­με­ρα ἀ­πό τούς ἐ­ντο­πί­ους ὀ­νο­μά­ζε­ται ὡ­σαύ­τως Μό­δι.

Στήν γνω­στή χαλ­κο­γρα­φί­α τοῦ Παρ­θε­νί­ου τοῦ 1782 ἐ­πί τοῦ βρά­χου ἀ­πε­ικο­νί­ζε­ται ἡ μο­νή τοῦ Ἁ­γί­ου Μο­δέ­στου μέ ἀρ­κε­τά κτί­σμα­τα, να­ό, κελ­λί­α καί σκά­λα.

Ὁ Léon Heuzey, στά 1858, ἀ­να­φέ­ρει τόν Ἅγι­ο Μό­δε­στο (Μό­δι) με­τα­ξύ ἄλ­λων ἕν­δε­κα με­τε­ω­ρί­τι­κων μο­νυ­δρί­ων, πε­ρί τῶν ὁ­ποί­ων ἔ­λα­βε γνώ­ση ἀ­πό τήν ἐ­ντό­πι­α προ­φο­ρι­κή πα­ρά­δο­ση.[5]

Ἀ­πό τό 1995, μέ τήν ὑ­π’ ἀ­ριθ. 19/5.2.1995 πρά­ξη τοῦ μη­τρο­πο­λί­τη Στα­γῶν καί Με­τε­ώ­ρων κ. Σε­ρα­φείμ, ἀ­νή­κει ὡς με­τό­χι στήν ἱ­ε­ρά μο­νή Ἁγί­ου Στε­φά­νου.

[1] «Πρὸς τὸ ἀ­να­το­λι­κὸν μέ­ρος τῶν Με­τε­ώ­ρων, καὶ πλη­σί­ον τῆς Κα­λα­μπά­κας, ὑ­πάρ­χει ὁ εὐ­ρύ­χω­ρος καὶ ὑ­ψη­λὸς βρά­χος ἐ­φ’ οὗ ὠ­κο­δό­μη­ται ἡ Μο­νὴ τοῦ Ἁ­γί­ου Μο­δέ­στου. Ἔ­χει ἐ­πι­φα­νεί­ας ἔ­κτα­σιν τρι­ά­κο­ντα πέ­ντε στρεμ­μά­των, τὸ δὲ ὕ­ψος αὐ­τοῦ πα­ντα­χό­θεν ὑ­περ­βαί­νει τοὺς ἑ­κα­τὸν εἴ­κο­σι πή­χεις, εἶ­ναι δυ­σα­νά­βα­τος καὶ ψυ­χρό­τα­τος». Πο­λυ­καρ­που [Ραμ­μί­δη] (ἀρ­χιμ.), Τὰ Με­τέ­ω­ρα, σ. 37.

[2] Σο­φι­α­νου, Ἡ Ἐπισκοπή Στα­γῶν, σ. 83, στ. 87· τοῦ Ι­δί­ου, îActa Stagorum», σ. 22.

[3] Ου­σπεν­σκυ, Χρι­στι­α­νι­κή Ἀ­να­το­λή, σ. 215, 481.

[4] Βέ­η, «Συμ­βο­λή», σ. 236^μστ-236^νε, 278, ἀ­ρ. 8.

[5] Heuzey – Daumet, Mission Archéologique de Macédoine, σ. 440, σημ. 2.