7 ημέρες μετά το Πάσχα η Εκκλησία μας τιμά την μνήμη των 1.241 Νεομαρτύρων που μαρτύρησαν στη Νάουσα στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης.
Μετά την κατάπνιξη της επαναστάσεως των Ναουσαίων από τους Τούρκους (1822), ακολούθησαν πολλά φρικιαστικά μαρτύρια. Όταν ο Εμπού Λουμπούτ έγινε απόλυτος κυρίαρχος της πόλεως των Ναουσαίων, ακολούθησαν φρικιαστικές σκηνές. Ο ίδιος έδωσε την εξουσία στους στρατιώτες του να οργιάσουν. Ακολούθησαν αποτρόπαιες σκηνές: Παρθένες ατιμάζονται μπροστά στους γονείς τους. Κρεμούνται οι γυναίκες από τα κλαδιά των πλατάνων. Στα πόδια τους κρεμούν και τα παιδιά τους και από κάτω βάζουν φωτιά, λέγοντας ειρωνικά: «Πηγαίνετε τώρα, μάρτυρες του Χριστού, να συναντήσετε τα παιδιά σας κοντά στον Χριστό». Κόβονται στην μέση τα νήπια, αρπάζοντάς τα από την αγκαλιά της μητέρας τους. Σχίζονται οι κοιλιές των εγκύων, για να δουν, αν το παιδί είναι αγόρι ή κορίτσι.
Κάποιος εξωμότης κτίζει ζωντανή στον τοίχο μία γυναίκα: Ήταν η μητέρα του!
Σε τέσσερις νέους: κόβουν πρώτα τα χέρια τους. Κατόπιν τους ρίχνουν επάνω σε ένα σωρό πτωμάτων και τους παρακινούν να αρνηθούν την πίστι τους. Στην συνέχεια, επειδή δεν αρνούνται την πίστι τους, κόβουν πρώτα τις μύτες, τα αυτιά, τα χείλη, τους βγάζουν και τα μάτια και τους αφήνουν μισοπεθαμένους.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωσι των 13 Ναουσαίων γυναικών, οι οποίες για να μη ατιμασθούν και να μη γίνουν γενίτσαροι τα παιδιά τους, μαζί με αυτά προτίμησαν την χαράδρα της Αραπίτσας. Έτσι έκανε και η αγία Δομνίνη (εορτάζει 4 Οκτωβρίου), η οποία πρώτα βύθισε τις θυγατέρες της στα νερά του ποταμού της Ιεραπόλεως, για να μη ατιμασθούν από τους στρατιώτες, που τις είχαν συλλάβει και, κατόπιν, καταβυθίστηκε και η ίδια.
Η σφαγή συνεχίσθηκε ανελέητα. Οι πρώτες ερωτήσεις ήταν: «Ποιός είναι, ποιά είναι η δουλειά του, αν θέλη την πίστι του να αλλάξη και να γίνη μουσουλμάνος, για να του χαρίση την ζωή».
Αρνούνται όλοι! Προτιμούν τον θάνατο. Ανάμεσά τους και ο δάσκαλος της πόλεως Δημήτριος Μπαρλαούτας.
Ανώνυμος Ναουσαίος, που επέζησε της καταστροφής αναφέρει χαρακτηριστικά: «… Όλο το κιόσκι στρέμματα περίπου είκοσι και με περισσότερους από 10 πλατάνους, μετασχηματίζεται σε λίμνη κλαυθμώνος· εκεί ανθρωπομακελειό, εκεί αγοραπωλησίες αιχμαλώτων γυναικών, παιδιών… τρέμει το χέρι και δακρύζουν οι οφθαλμοί, αν κάποιος θελήση να εξακολουθήση να τα διηγηθή…».
Ομολογεί ο Μπέϊκερ: «Αληθινά αυτοί ήταν Χριστιανοί Μάρτυρες και η φυλή τους θα πρέπει να είναι ικανή μεγάλων κατορθωμάτων».
Μεταξύ των άλλων, 1241 νεομάρτυρες αρνήθηκαν να εξομώσουν και δέχθηκαν τον δι’ αποκεφαλισμού θάνατο. Οι Τούρκοι θα είχαν σφάξει και άλλους Ναουσαίους, αν δεν συνέβαινε το ακόλουθο περιστατικό: Κάποιος Ναουσαίος, ράπτης στο επάγγελμα, Νικόλαος Κοκοβίκος λεγόμενος, αποκεφαλίζεται από τους δημίους. Αλλά ω του θαύματος! Μπροστά σε όλων τα γουρλωμένα μάτια, άρχίζει όχι μόνο να βαδίζη, αλλά και να τρέχη χωρίς την κεφαλή του! Πρώτα περνά από την σκηνή του στρατάρχη. Στον δρόμου του βρίσκεται ένα αυλάκι, με άνεσι το υπερπηδά και κατευθύνεται απέναντι. Αλλάζει δρόμο και προχωρά στην γέφυρα. Έντρομος ένας Αλβανός αγγίζει το σώμα του και μόνον τότε ο άγιος πέφτει νεκρός στο χώμα. Αμέσως δόθηκε εντολή να σταματήση η σφαγή.
Πολλοί αιχμάλωτοι οδηγούνται ως λάφυρα στην Θεσσαλονίκη, όπου υφίστανται πάνδεινα μαρτύρια, για να αρνηθούν την πίστι τους. Τα μαρτύρια τα οποία υφίστανται είναι απερίγραπτα· μαρτύρια των Χριστιανών των πρώτων αιώνων. Πολλές γυναίκες πρώτα θάβονται μέχρι την μέση στην γή ή καρφώνονται ζωντανές στις πόρτες του χαρεμιού. Μπροστά τους περνούν τουρκάλες με αναμμένα δαδιά και τα παιδιά τις βρίζουν. Τις υπόσχονται, ότι αν αλλαξοποστήσουν θα απολαύσουν την ζωή. Κλείνονται γυναίκες μέσα σε σάκκους γεμάτους με φίδια, άγριες γάτες και ποντίκια…
Η σύζυγος του Καρατάσου κλείνεται μέσα σε έναν σάκκο γεμάτο με φαρμακερές οχιές. Αυτό ήταν όμως ευεργεσία, διότι το δηλητήριο της οχιάς έδρασε ως ναρκωτικό και μέχρι την τελευταία της στιγμή δεν αισθάνθηκε κανέναν πόνο, αλλά προσευχόταν συνέχεια ακόμη και για τους διώκτες της. Οι σύζυγοι των Ζαφειράκη και Γάτσου έχουν και εκείνες το δικό τους μαρτύριο: Αλείφονται με μέλι στο κεφάλι και δεμένες εκτίθενται, ώστε να δέχωνται τα ενοχλητικά τσιμπήματα των σφηκών… αλλά και των παρατρεχάμενων. Η σύζυγος του Ζαφειράκη δεν οπισθοχώρησε καθόλου, ενισχυόμενη μέχρι την τελευταία της πνοή από την προσευχή. Το μαρτύριό της κράτησε πέντε ημέρες. Μία περαστική τσιγγάνα της πέταξε μία μεγάλη πέτρα και έτσι η μακάρια παρέδωσε την ψυχή της στα χέρια του Θεού, τον Οποίον δεν αρνήθηκε.
Τα άψυχα κορμιά όλων αυτών των αγίων Γυναικών κατάληξι είχαν την θάλασσα. Αυτά ήταν λίγα από τα μαρτύρια των περίπου δύο χιλιάδων Νεομαρτύρων Ναουσαίων, τους οποίους δίκαια η Εκκλησία μας κατέταξε στο Αγιολόγιό της.
Πηγή: Βενέδικτου Ιερομονάχου Αγιορείτου, Συναξαριστής 19ου Και 20ου Αιώνα, Έκδοσις Συνοδίας Σπυρίδωνος Ιερομονάχου, Ιερά Καλύβη, Άγιος Σπυρίδων Α΄, Νέα Σκήτη Αγίου Όρους 2013.