H ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΤHΣ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ ΣΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ
Ἡ ἱστορία τοῦ Ναοῦ
Ἡ πρώτη πηγή πληροφορήσης γιά τήν Γέννηση τοῦ Χριστοῦ ὑπῆρξε ἡ Παναγία, πού ὑπέδειξε στούς Ἀποστόλους καί τήν ἀκριβῆ τοποθεσία τῆς Γεννήσεως. Στόν χῶρο αὐτό ὁ Αὐτοκράτορας Ἀδριανός εἶχε ἀνεγείρει τό 130 μ.Χ. εἰδωλολατρικό ναό γιά νά ἀπαλείψει ἀπό τή μνήμη τῶν Χριστιανῶν τό γεγονός τῆς Γεννήσεως, συμβάλλοντας, ὅμως, στό ἀκριβῶς ἀντίθετο, δηλαδή στή συνεχῆ ὑπόμνηση τοῦ χώρου τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Χριστοῦ. Ἔτσι ἡ παράδοση διασώθηκε μέχρι τίς ἡμέρες τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, ὅταν ἡ μητέρα του ἡ Ἁγία Ἑλένη, ἀνήγειρε μεγαλοπρεπῆ Βασιλική στήν Βηθλεέμ, ἡ ὁποία κατέστη σπουδαῖο προσκυνηματικό καί λατρευτικό κέντρο.
Τό 614 μ.Χ οἱ Πέρσες κατέλαβαν τήν Παλαιστίνη μέ ἀποτέλεσμα τήν καταστροφή τῶν Μονῶν καί τή σφαγή χιλιάδων μοναχῶν. Ὡστόσο, «σεβάστηκαν» τόν ναό τῆς Γεννήσεως καί δέν τόν κατέστρεψαν, γιατί στήν πρόσοψη τῆς Βασιλικῆς ἦταν ζωγραφισμένη ἡ παράσταση τῆς Γέννησης τοῦ Χριστοῦ καί τῆς προσκύνησης τῶν Μάγων τῆς Περσίας μέ τίς περσικές ἐνδυμασίες. Αὐτή ἡ παράσταση ἔσωσε τό ναό, γιατί οἱ Πέρσες σεβάστηκαν τούς τρεῖς Μάγους συμπατριῶτες τους.
Ὁ Ναός βρίσκεται στήν ἀνατολική πλευρά τῆς σημερινῆς Βηθλεέμ. Ἀνατολικά τῆς αὐλῆς εἶναι ἡ εἴσοδος τοῦ Ναοῦ, ὅπου μπορεῖ νά εἰσέλθει ὁ προσκυνητής ἀπό τρεῖς μνημειώδεις θύρες, ἀπό τίς ὁποῖες οἱ δυό ἀκριανές εἶναι σήμερα κλειστές. Ἡ μεσαία, ἡ μεγαλύτερη, ἔχει σμικρυνθεῖ ἔτσι, ὥστε ὁ προσκυνητής νά πρέπει νά σκύψει γιά νά εἰσέλθει στόν νάρθηκα, πρίν ἀντικρίσει τόν μεγαλοπρεπῆ Ναό. Τήν περίοδο τῆς τουρκικῆς κατοχῆς οἱ Χριστιανοί σμίκρυναν τήν εἴσοδο γιά νά μήν εἰσέρχονται ἔφιπποι οἱ ἀλλόθρησκοι, βεβηλώνοντας ἔτσι τήν ἱερότητα τοῦ χώρου καί προκαλώντας ζημίες σ’ αὐτόν.
Τό Σπήλαιο τῆς Γεννήσεως
Τό Σπήλαιο τῆς Γεννήσεως βρίσκεται στόν χῶρο ἀκριβῶς κάτω ἀπό τό Καθολικό. Τό σημεῖο τῆς Γεννήσεως εἶναι μέσα σέ μία κοιλότητα ἐπικαλυμμένη μέ ἕνα μωσαϊκό τῆς Γέννησης, τεχνοτροπίας 12ου αἰώνα. Κάτω ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα, ὅπου τελεῖται καθημερινά Θεία Λειτουργία, ὑπάρχει ἕνα ἀσημένιο ἀστέρι γιά νά τονίζει τόν τόπο τῆς Γέννησης τοῦ Θεανθρώπου.
Πρός νότο, εἶναι τό προσκύνημα τῆς Φάτνης, ὅπου κατά τήν παράδοση ἐναπέθεσε ἡ Παναγία τόν νεογέννητο Χριστό πάνω σέ ἄχυρα γιά νά ζεσταθεῖ. Ἡ Ἁγία Τράπεζα, ἀπέναντι ἀπό τή Φάτνη, εἶναι ἀφιερωμένη στήν προσκύνηση τῶν Μάγων καί τό ἀλτάριο μπροστά ἀπό τή Φάτνη εἶναι ὁ χῶρος πού τοποθέτησαν τά δῶρα τους οἱ Μάγοι.
Ὁ ἀπέριττος διάκοσμος τοῦ Σπηλαίου, μέ τό φῶς τῶν κανδηλιῶν, συντελοῦν στήν κατανυκτική ἀτμόσφαιρα, ὥστε ὁ προσκυνητής νά συνειδητοποιεῖ τό θαυμαστό καί ὑπερφυές γεγονός, τό ὁποῖο συντελέστηκε στόν χῶρο αὐτό, τό ὕψος δηλαδή τῆς ταπεινώσεως καί συγκαταβάσεως τοῦ Θεοῦ. Στόν τόπο αὐτό, ὁ ἀόρατος γιά πρώτη φορά ἔγινε ὁρατός καί ὁ ἄνθρωπος εἶχε τήν πρώτη ἐναργῆ φανέρωση τοῦ Θεοῦ, σέ διάσταση τοῦ χώρου. Ὁ τόπος συμπαρίσταται σιωπηλά στήν ἐν σιωπῇ κατανόηση τοῦ μυστηρίου, στή συνειδητοποίηση τοῦ γεγονότος ὅτι ὁ Θεός ἐνεδύθη τό ἀνθρώπινο γιά νά ἐνδύσει τόν ἄνθρωπο μέ τό θεῖο.
Παναγία Βηθλεεμίτισσα
Μεταξύ τῶν πολλῶν καί ποικίλων κειμηλίων καί πνευματικῶν θησαυρῶν πού συναντᾶ κανείς στή μεγαλοπρεπῆ βασιλική τῆς τοῦ Χριστοῦ Γεννήσεως στήν Βηθλεέμ, ξεχωριστή θέση στίς καρδιές τῶν ὅπου γῆς ὀρθοδόξων κατέχει ἡ θαυματουργός εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Βηθλεεμίτισσας. Ἡ ἱερή εἰκόνα τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, τῆς ἐπονομαζόμενης Βηθλεεμίτισσας, εἶναι ἡ ἐφέστιος εἰκόνα τῆς βασιλικῆς τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ στή Βηθλεέμ καί βρίσκεται τοποθετημένη σέ περίοπτο προσκυνητάριο, στή δεξιά πλευρά τῆς νοτίου εἰσόδου τοῦ ἁγίου σπηλαίου τῆς Γεννήσεως. Ἡ ἄπειρη στοργή πού ξεχειλίζει ἀπό τά μάτια τῆς εἰκόνας τῆς Παναγίας καί τό γαλήνιο βλέμμα της, γλυκαίνει καί εὐφραίνει καί γεννᾶ κατάνυξη στίς καρδιές τῶν πιστῶν, ἀλλά καί ὁ ρουχισμός τῆς Θεοτόκου πού εἶναι καλυμμένος μέ πολυτελῆ ὑφάσματα καί πολύτιμα πετράδια, προκαλοῦν ἰδιαίτερη ἐντύπωση.
Σύμφωνα μέ τήν παράδοση, ἡ Παναγία ἔκανε θαῦμα στήν Αὐτοκράτειρα Αἰκατερίνη τῆς Ρωσίας, καί ἀπό τότε χάρισε τά τσαρικά ἐνδύματά της καί τά πολύτιμα πετράδια της, ὥστε νά φτιαχτεῖ πουκάμισο καί νά ντυθεῖ μέ αὐτά ἡ «Δέσποινα τοῦ κόσμου». Μάλιστα, ἔβγαλε διαταγή καμία ἄλλη αὐτοκράτειρα νά μή φορέσει πολύτιμα πετράδια, ἀλλά αὐτό νά εἶναι ἀποκλειστικό προνόμιο τῆς «βασίλισσας τῶν ἀγγέλων». Κύριο χαρακτηριστικό τῆς εἰκόνας εἶναι ὅτι ἡ Παναγία χαμογελᾶ καί διάφοροι στούς Ἁγίους Τόπους ἑρμηνεύουν πώς τό χαμόγελο τῆς Παναγίας ὀφείλεται στόν τόπο χαρᾶς, ἀφοῦ ἐκεῖ γεννήθηκε ὁ Χριστός. Ἀντίθετα, στά Ἱεροσόλυμα ἔχουμε τήν εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς κλαίουσας, ἐπειδή ἐκεῖ εἶναι ὁ τόπος Σταύρωσης τοῦ Κυρίου.
Χωρίς καμία ἀμφιβολία, ἡ Παναγία ἡ Βηθλεεμίτισσα κατέχει ξεχωριστή θέση στίς καρδιές ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων. Ἡ Θεοτόκος, ἡ κυρία τῶν ἁγίων τόπων, εἶναι ἡ φιλόστοργη μητέρα, ἡ ὁποία ὑπήκουσε στήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ καί ἔφερε στόν κόσμο τόν Σωτήρα καί λυτρωτή Κύριό μας καί ταυτόχρονα εἶναι ἡ Μητέρα ὅλων μας καί πρέσβειρα πρός τόν Υἱό της σέ κάθε προσφυγή μας. Εἴθε νά εἶναι πάντοτε γιά ὅλους μας ἡ θερμή προστάτις καί βοηθός.