Η Επισκοπή Σταγών

Ἡ Ἐπισκοπή Σταγῶν, μία ἀπό τίς παλαιότερες καί σπουδαιότερες, πάλαι ποτέ διαλάμψασες, ἐπισκοπές τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, Μητρόπολις Σταγῶν καί Μετεώρων σήμερα, συνεχίζει ἐπί ἕνδεκα καί περισσότερους αἰῶνες τόν ἱστορικό της βίο, μέ πλούσια ἐκκλησιαστική δράση καί ἀκτινοβολία.

Παλαιγενῆ αὐτοκρατορικά χρυσόβουλλα, πατριαρχικά σιγίλλια καί ἄλλα ἐπίσημα κρατικά καί ἐκκλησιαστικά ἔγγραφα τοῦ χριστιανικοῦ Βυζαντίου κατοχυρώνουν καί ἐπικυρώνουν διά μέσου τῶν αἰώνων τά δίκαια καί τά προνόμιά της.

Μέ τήν ἅγια λιθόπολη τῶν Σταγῶν, τίς Μονές τῶν Ἅγίων Μετεώρων, πού τήν στεφανώνουν καί τήν προστατεύουν, ἀπετέλεσε, μέσα στούς ἀτελεύτητους χρόνους, καί σέ καιρούς μάλιστα δυσχείμερους καί χαλεπούς, ἕνα ἀπό τά λίκνα καί μία ἀπό τίς κοιτίδες τοῦ ὀρθόδοξου μοναχισμοῦ καί τῆς γνήσιας καί ἀπαραχάρακτης ὀρθόδοξης μαρτυρίας καί παράδοσης.

Ἡ προσφορά τῆς Ἐπισκοπῆς Σταγῶν πρός τήν Ἐκκλησία ἀλλά καί στό Ἔθνος ὑπῆρξε μεγάλη, μέ τούς φωτισμένους καί εὐσεβεῖς ἱεράρχες πού τήν ἐποίμαναν θεοφιλῶς, μέ τούς κάθε βαθμοῦ κληρικούς της, τούς μοναχούς της, τούς ἁγίους καί ὁσίους τους, ἐπωνύμους καί ἀνωνύμους, πού ἀνέδειξε κυρίως τό μεγάλο μοναστικό κέντρο τῶν Ἁγίων Μετεώρων.

Ἡ Ἐπισκοπή Σταγῶν εἶναι μία ἀπό τίς παλαιότερες καί γνωστότερες, πού ἀναφέρεται σταθερά σέ ὅλες τίς ἐκκλησιαστικές τάξεις τῶν μητροπόλεων καί ἐπισκοπῶν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, ἤδη ἀπό τίς ἀρχές τοῦ Ι΄ αἰώνα.

Πολλοί Ἱεράρχες, ἄλλοι ἐπιφανεῖς καί γνωστοί κι ἄλλοι πού τά ὀνόματά τους δέν μᾶς εἶναι γνωστά, πέρασαν μέσα στούς αἰώνες, πού μέ τό βίο καί τό ἔργο τους ἐλάμπρυναν τή θεοσύστατη ἐπισκοπή Σταγῶν. Γύρω στό 1521 καί γιά ὀκτώ περίπου χρόνια ἐπίσκοπος τῆς περιοχῆς ἐξελέγη ὁ ἅγιος Βησσαρίων, μετέπειτα μητροπολίτης Λαρίσης καί κτίτορας τῆς Μονῆς Δουσίκου τῆς Πύλης τῶν Τρικάλων. Ὁ ἅγιος ἀνέπτυξε πλουσιότατη πνευματική, φιλανθρωπική καί κοινωνική δράση στούς δυσχείμερους ἐκείνους χρόνους καί ἀναγνωρίστηκε ὡς μεγάλη ἐκκλησιαστική καί ἡγετική φυσιογνωμία.

Τελευταίος ἐπίσκοπος Σταγῶν ὑπῆρξε, κατά τή δεκαετία 1880-1890, ὁ ἀπό Πρεσπῶν καί Ἀχριδῶν Μελέτιος Β΄.  Ἔκτοτε ἡ ἐπισκοπή Σταγῶν ἔμεινε ἐν χηρείᾳ, ὡς τό 1899, ὁπότε καταργήθηκε, συγχωνεύτηκε καί ἀπετέλεσε τή Μητρόπολη Τρίκκης καί Σταγῶν, πού λειτούργησε καί διατηρήθηκε ὑπό τή μορφή αὐτή ὥς τό 1991.

Ἡ πάλαι ποτέ διαλάμψασα ἱστορική Ἐπισκοπή Σταγῶν, μετά ἀπό ἕνα περίπου αἰώνα, τό ἔτος 1991, ἔμελλε νά γνωρίσει νέα δόξα καί νά γράψει καινούργια ἱστορία. Μέ ὑπαγόρευση ἐκκλησιαστικῆς ἀνάγκης ἱδρύεται -ὄχι βέβαια ὥς ἐπισκοπή Σταγῶν- ἀλλά μέ άπόφαση τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ὡς Μητρόπολις μέ τόν τίτλο «Σταγῶν καί Μετεώρων» στό χῶρο ἐκείνης. Ὥς Μητροπολίτη καί Ποιμενάρχη της ἐτοποθέτησε τόν σεμνό, δραστήριο καί ἀπό θεῖο ζῆλο καί πατρική ἀγάπη ἐμφορούμενο γιά ὅλους, Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη πρώην Τρίκκης καί Σταγῶν Κύριο Σεραφείμ Στεφάνου.

Μέ τήν ἔμπνευση καί τήν ὑποκίνηση τοῦ Ποιμενάρχου κ. Σεραφείμ, ἀπό τίς πρῶτες ἡμέρες τῆς πορείας τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, ἄρχισε καί ἡ πνευματική Διακονία της πρός πολλές κατευθύνσεις.

Τό χρέος ὑπαγόρευε νά φροντισθεῖ ἡ πνευματική τροφοδοσία καί καλλιέργεια τῶν Ἱερέων της, νά βελτιωθοῦν τά τῆς λατρείας στούς Ναούς της, νά ὀργανωθεῖ στά μέτρα τοῦ δυνατοῦ τό Ἐνοριακό ἔργο καί νά προσεχθοῦν οἱ δραστηριότητες γιά τήν νεότητα.

Καθιερώθηκαν μηνιαῖες Συνάξεις Ἱερέων, ὅπως καί Κυριῶν Πρεσβυτέρων. Ὀργανώθηκαν ἐτήσια Ἱερατικά Συνέδρια (κατά τίς θερινές περιόδους) μέ εἰδικούς ὁμιλητές καί μέ διαλογικές συζητήσεις, ὥστε νά ἐπιλύονται ἀπορίες, ἀλλά καί νά τακτοποιοῦνται διάφορα θέματα καί προβλήματα.

Ἀπό τό πρῶτο καλοκαίρι λειτουργοῦν Μαθητικές Κατασκηνώσεις σέ κατάλληλο ἐκκλησιαστικό χῶρο καί μέ τίς ἀπαιτούμενες ἐγκαταστάσεις. Κυκλοφόρησε εἰδικό ἔντυπο μέ κήρυγμα τῆς Κυριακῆς γιά τή διευκόλυνση τῶν Ἐφημερίων. Ὀργανώθηκαν ἡμερήσιες καί πολυήμερες προσκυνηματικές καί ἐκπαιδευτικές ἐκδρομές (καί ἐκτός τῆς Χώρας) γιά Ἱερεῖς, ἐκκλησιαστικούς Ἐπιτρόπους, Κυρίες Πρεσβυτέρες, μοναχούς, στελέχη τοῦ πνευματικοῦ ἔργου καί εὐλαβεῖς χριστιανούς.

Φροντίστηκαν στά μέτρα τοῦ δυνατοῦ τά Κατηχητικά Σχολεῖα καί συστηματοποιήθηκαν οἱ Κύκλοι Μελέτης τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Διοργανώθηκαν μηνιαῖες διαλέξεις μέ ἐκλεκτούς ὁμιλητές καί δόθηκε ἰδιαίτερη προσοχή στό ἑσπερινό κήρυγμα. Ἱδρύθηκε Τομέας Ἐξωτερικῆς Ἱεραποστολῆς μέ ἀξιόλογες δραστηριότητες.

Ἀπό τό ξεκίνημα τῆς νέας Μητροπόλεως ἱδρύθηκε Σχολή Βυζαντινῆς Μουσικῆς καί λειτουργεῖ μέ τήν ἀναγνώριση τοῦ Ὑπουργείου Πολιτισμοῦ. Ἀπό τό ἔτος 1992 ἄρχισε ἡ ἐπιμελημένη ἔκδοση ἐτησίων Ἡμερολογίων τσέπης τῆς Ἱ. Μητροπόλεως μέ θέματα ἀναφερόμενα σέ τοπικά ἐκκλησιαστικά μνημεῖα. Ὁ Σεβασμιώτατος ἔδωσε ἰδιαίτερη σημασία στή συντήρηση, ἀνασυγκρότηση καί διάσωση ναῶν καί παλαιῶν, διαλελυμένων καί ἑτοιμόρροπων μονῶν, καθώς καί στήν ἀνοικοδόμηση νέων.

Ἔτσι ἡ παλαιά ἐπισκοπή Σταγῶν, ὡς Μητρόπολις τώρα Σταγῶν καί Μετεώρων, ὑπό τήν κραταιά σκέπη τῆς Παναγίας τῆς Καλαμπάκας, τῆς Παναγίας τῆς Μετεωρίτισσας Πέτρας καί ὅλων τῶν Μετεωριτῶν ἁγίων, ὑπό τήν ἀμάχητη προστασία τοῦ πολιούχου της ἁγίου Βησσαρίωνος καί ὑπό τήν ἐμπνευσμένη πνευματική ἡγεσία τοῦ Σεβασμιώτατου Ποιμενάρχη της Κυρίου Σεραφείμ, ἄξιου διάδοχου καί συνεχιστῆ τῶν ἐκκλησιαστικῶν μορφῶν πού τήν ἐτίμησαν στό παρελθόν, πορεύεται ἀταλάντευτη μέσα στό χρόνο καί διαγράφει τήν ἱστορική της τροχιά σύμφωνα μέ τήν ἐκκλησιαστική-ἐθνική παράδοση αἰώνων, ἀλλά καί σύμφωνα μέ τίς ἐπιταγές τῶν σύγχρονων καιρῶν.

H Εκκλησία της Παναγίας, παλαιοχριστιανικός νάος

Μέ τή μετεωρίτικη μοναστική πολιτεία καί τίς ἄλλες μονές της ἀποτελεῖ θεοφρούρητο κάστρο καί ἔπαλξη τῆς γνήσιας ὀρθόδοξης μαρτυρίας καί παράδοσης.
Ἡ περιοχή τῆς Καλαμπάκας, μέ τίς ἀπαράμιλλες ὀμορφιές τοῦ μετεωρίτικου τοπίου καί τήν οὐράνια γαλήνη καί μυστηριακή σιωπή πού τό περιβάλλει, ἀποτελεῖ χῶρο ἰδανικό περισυλλογῆς καί ξεκούρασης γιά τόν ταλαιπωρημένο καί καταπονημένο ἀπό τό καθημερινό ἄγχος καί τήν κοσμική ζάλη ὁδοιπόρο τῆς ζωῆς, ὁ ὁποῖος, σίγουρα σέ στιγμές ὀνείρου καί ρεμβασμοῦ, ψυχικῆς ἀνάτασης καί θρησκευτικῆς ἔκστασης, γοητευμένος ἀπό τόν θεϊκό καί κατανυκτικό περίγυρο, θά ἀναφωνήσει, μαζί μέ τόν μεγαλόπνοο καί ὑψιπετῆ ψαλμωδό, τόν δοξαστικό ὕμνο «Ὡς ἐμεγαλύνθη τά ἔργα σου, Κύριε, πάντα ἐν σοφίᾳ ἐποίησας!»

Πηγή: Δημητρίου Σοφιανού, Η Επισκοπή Σταγών-συντομο ιστορικό διάγραμμα, έκδ. Ιεράς Μητροπόλεως Σταγών και Μετεώρων, 2004