Ο απελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ (1955-1959) ενέπνευσε πολλούς Κύπριους ποιητές, οι οποίοι μέσα από τα έργα τους απέδωσαν φόρο τιμής στους ήρωες και τα ιδανικά του αγώνα. Επιπλέον, ορισμένοι αγωνιστές της ΕΟΚΑ εξέφρασαν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους μέσω της ποίησης.
Αγωνιστές της ΕΟΚΑ που έγραψαν ποιήματα:
Ευαγόρας Παλληκαρίδης: Ως μαθητής, άρχισε να γράφει ποιήματα και συνέχισε κατά τη διάρκεια του αγώνα. Τα έργα του, γεμάτα πάθος για την πατρίδα και την ελευθερία, διασώθηκαν από τους συναγωνιστές του και δημοσιεύθηκαν μετά τον θάνατό του.
Ανδρέας Χαραλαμπίδης: Η ποιητική του συλλογή “Οκτώ ποιήματα για την ΕΟΚΑ 1955-1959” αποτυπώνει τις εμπειρίες και τα συναισθήματα του αγώνα.
Επιπλέον, η ποιήτρια Κλαίρη Αγγελίδου, η οποία συμμετείχε ενεργά στον αγώνα της ΕΟΚΑ, εξέφρασε μέσα από την ποίησή της τη θλίψη και τον προβληματισμό για την τύχη της Κύπρου, τιμώντας τους ήρωες και τα ιδανικά του αγώνα.
Η ποίηση αποτέλεσε σημαντικό μέσο έκφρασης κατά τη διάρκεια του αγώνα της ΕΟΚΑ, αποτυπώνοντας τον πόθο για ελευθερία και την αυτοθυσία των αγωνιστών.
Ποιητές που εμπνεύστηκαν από τον αγώνα της ΕΟΚΑ:
Το Ευαγγέλιο τ’ άγιασε χτες ξανά ένα παιδί
δεκαοχτώ χρονών
που το κράτησε στα χέρια του,
που κρεμάστηκε απάνω του
την τελευταία στιγμή.
Κώστας Μόντης: Η ποίησή του λειτουργεί ως μνημόσυνο για όσους έπεσαν για την ελευθερία της Κύπρου, αποτυπώνοντας τον θαυμασμό και τη συγκίνηση για τους ήρωες του αγώνα.
Δημήτρης Λυπέρτης: Το ποίημά του “Καρτερούμεν μέραν νύχταν” εκφράζει την προσμονή και την ελπίδα για την ελευθερία της Κύπρου.
Θεοδόσης Πιερίδης: Ασχολήθηκε με την κυπριακή ποίηση και άφησε το αποτύπωμά του μέσα από τα έργα του, εμπνευσμένα από τον αγώνα της ΕΟΚΑ.
Τεύκρος Ανθίας: Σημαντικός ποιητής που εξέφρασε μέσα από τα έργα του τον παλμό και τις θυσίες του κυπριακού λαού κατά την περίοδο του αγώνα.
Παντελής Μηχανικός: Η ποίησή του αντικατοπτρίζει τις ανησυχίες και τα ιδανικά της εποχής, αποτυπώνοντας τον αγώνα για ελευθερία.
Πίτσα Γαλάζη: Μέσα από τα ποιήματά της, αποτύπωσε τις εμπειρίες και τα συναισθήματα του κυπριακού λαού κατά την περίοδο του αγώνα.
Ο Γιάννης Ρίτσος, ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές, εμπνεύστηκε από τον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ στην Κύπρο και ιδιαίτερα από τη θυσία του Γρηγόρη Αυξεντίου. Μετά τον ηρωικό θάνατο του Αυξεντίου στις 3 Μαρτίου 1957, ο Ρίτσος έγραψε το ποίημα «Αποχαιρετισμός», αποτίνοντας φόρο τιμής στον αγωνιστή. Σύμφωνα με τον ίδιο τον ποιητή, η συγγραφή του «Αποχαιρετισμού» ήταν μια συναισθηματικά φορτισμένη διαδικασία, κατά την οποία έκλαιγε, όπως είχε συμβεί και με τον «Επιτάφιο». Ο Ρίτσος ανέφερε ότι στο ποίημα αυτό ενσωμάτωσε προσωπικά του βιώματα από τη Μακρόνησο, συνδέοντας την προσωπική του εμπειρία με τη θυσία του Αυξεντίου.
Το ποίημα «Αποχαιρετισμός» κυκλοφόρησε αυτοτελώς από τις εκδόσεις Κέδρος, με τον υπότιτλο «Οι τελευταίες ώρες του Γρηγόρη Αυξεντίου μες στη φλεγόμενη σπηλιά». Το έργο αυτό αποτελεί μια συγκινητική απεικόνιση της αυτοθυσίας και του ηρωισμού του Αυξεντίου, καθώς και μια έκφραση του θαυμασμού και της ευγνωμοσύνης του ποιητή προς τον αγωνιστή. Η συμβολή του Ρίτσου στην ανάδειξη του αγώνα της ΕΟΚΑ και των ηρώων της μέσα από την ποίησή του αποτελεί σημαντικό κεφάλαιο στην ελληνική λογοτεχνία, προσφέροντας μια βαθιά και ανθρώπινη διάσταση στα ιστορικά γεγονότα της εποχής.