Η ερειπωμένη Ιερά Μονή Ταξιαρχών στα Μετέωρα

Ἱ­ε­ρά μο­νή Τα­ξι­αρ­χῶν

Βο­ρει­ο­δυ­τι­κά τῆς Ἁ­γί­ας Τρι­ά­δος, βο­ρει­ο­α­να­το­λι­κά τῆς μο­νῆς Ρου­σά­νου καί βο­ρεί­ως τῆς Ψα­ρό­πε­τρας[1] ὑ­πάρ­χει ὁ βρά­χος τῆς πά­λαι ποτέ ἱ­ε­ρᾶς μο­νῆς Τα­ξι­αρ­χῶν. Ἐ­πει­δή ὁ βρά­χος στόν προ­η­γού­με­νο αἰ­ώ­να δέν ἦ­ταν ἀ­κρι­βῶς ταυ­τι­σμέ­νος ἀ­πό τούς συγ­γρα­φεῖς πε­ρί τῶν Με­τε­ώ­ρων, μᾶς ἦ­ταν πο­λυ­τι­μό­τα­τη ἡ πλη­ρο­φο­ρί­α τοῦ ὑ­πε­ρο­γδο­ντά­χρο­νου Κα­λα­μπα­κι­ώ­τη Λα­ζά­ρου Λι­ά­του, πα­λαι­οῦ βο­σκοῦ στήν πε­ρι­ο­χή τῶν Με­τε­ώ­ρων, ὁ ὁ­ποῖ­ος ὑ­πέ­δει­ξε τόν βρά­χο καί τόν ἀ­πο­κα­λεῖ «τοῦ Τα­ξι­άρ­χη».Ἔ­τσι ἔ­γι­νε ἡ πρώ­τη προ­σπέ­λα­ση ἀ­πό μᾶς. Λα­ξευ­τά σκα­λο­πά­τι­α ὁ­δη­γοῦν σέ ὑ­πάρ­χον σπή­λαι­ο, τό ὁ­ποῖ­ο φω­το­γρα­φί­σα­με. Κα­τά τίς πλη­ρο­φο­ρί­ες συγ­χρό­νων μο­να­χῶν, πού ἀ­νέ­βη­καν πά­νω στόν δυ­σπρό­σι­το βρά­χο, ὑ­πάρ­χουν χα­ρά­γμα­τα τῶν πα­λαι­ῶν κελ­λί­ων καί δε­ξα­με­νή δύ­ο πε­ρί­που κυ­βι­κῶν μέ­τρων. Στό ἀρ­χεῖ­ο μας δι­α­θέ­του­με καί φω­το­γρα­φί­α τῆς ἐ­πι­φα­νεί­ας τοῦ βρά­χου τῶν Τα­ξι­αρ­χῶν μέ τήν ὑ­πάρ­χου­σα δε­ξα­με­νή. Ἡ ἱ­ε­ρά μο­νή τῶν Τα­ξι­αρ­χῶν, τήν ὁ­ποί­α ἐ­ντο­πί­ζει ὁ Πορ­φύ­ρι­ος Οὐ­σπέν­σκυ, εἶ­ναι σαφῶς δι­α­φο­ρε­τι­κή ἀ­πό τόν πα­λαι­ό λα­ξευ­τό να­ό τῶν Τα­ξι­αρ­χῶν στόν βρά­χο τοῦ Ἁ­γί­ου Πνεύ­μα­τος.

*  *  *

 Το­πο­γρα­φι­κός κα­θο­ρι­σμός τῆς μο­νῆς Τα­ξι­αρ­χῶν: Γρα­πτή μνεί­α γι­ά τήν μο­νή τῶν Τα­ξι­αρ­χῶν ὑ­πάρ­χει στό προαναφερθέν σι­γίλ­λι­ο τοῦ οἰ­κου­με­νι­κοῦ πα­τρι­άρ­χη Τι­μο­θέ­ου Β΄ τοῦ ἔ­τους 1614. Πε­ρί­λη­ψη αὐ­τοῦ τοῦ σι­γιλ­λί­ου δη­μο­σί­ευ­σε ὁ Πορ­φύ­ρι­ος Οὐ­σπέν­σκυ. Στό κεί­με­νο αὐτό ὁ Ρῶ­σος ἱ­στο­ρι­κός  πε­ρι­γρά­φει ἐ­πα­κρι­βῶς καί τά ὅ­ρι­α καί τίς ἰ­δι­ο­κτη­σί­ες τῆς μο­νῆς Ρου­σά­νου: «ἀ­πό τῆς Σκή­τε­ως, ἕ­ως τοῦ Καλ­λι­στρά­του καί τοῦ Τα­ξι­άρ­χου, τῆς ῥά­χης Τζέρτ­ζη, τοῦ Μο­δί­ου, … καί ἕ­ως τῆς βρύ­σε­ως τοῦ Ἁ­γί­ου Νι­κο­λά­ου»[2].

Γί­νε­ται ἐμ­φα­νές ὅ­τι ἡ μο­νή Τα­ξι­αρ­χῶν ἐ­ντο­πί­ζε­ται πλη­σί­ον καί βο­ρει­ο­α­να­το­λι­κά τοῦ Ρου­σά­νου.

*  *  *

Ὁ Πορ­φύ­ρι­ος Οὐ­σπέν­σκυ, ἐ­πί­σης, ἀ­φη­γεῖ­ται ὅ­τι στίς 17 Ἀ­πρι­λί­ου Πα­ρα­σκευ­ή τῆς Δι­α­και­νη­σί­μου τοῦ 1859 ξε­κί­νη­σε μέ τούς συ­νο­δούς του ἀ­πό τήν μο­νή Ἁ­γί­ου Στε­φά­νου, ὅ­που φι­λο­ξε­νοῦ­νταν, νά ἐ­πι­σκε­φθοῦν τό Με­γά­λο Με­τέ­ω­ρο. Τούς συ­νό­δευ­σε καί ὁ γνω­στός ἡ­γού­με­νος τοῦ Ἁ­γί­ου Στε­φά­νου ὀ­νό­μα­τι Κων­στά­ντι­ος. Προ­χω­ροῦ­σαν στήν ἀ­να­το­λι­κή πλευ­ρά τοῦ βου­νοῦ Κού­κλη. Κα­θώς πλη­σία­σα­ν στόν λό­φο Τζέρτ­ζη[3] ὁ Πορ­φύ­ρι­ος στα­μά­τη­σε τό ἄ­λο­γό του γι­ά νά κοι­τά­ξει τήν γύ­ρω πε­ρι­ο­χή. Ἀ­πό τήν μι­ά πλευ­ρά, δε­ξι­ά καί βορειοανατολικά, ἐ­κτει­νό­ταν ἡ κα­τα­πρά­σι­νη πε­δι­ά­δα, ἀ­πό τήν ἄλ­λη πλευ­ρά, ἀ­ρι­στε­ρά καί δυ­τι­κά, ὑ­πῆρ­χε κά­ποι­ο ἀ­πό­το­μο λα­γκά­δι. Στήν ἀρ­χή ἔρ­ρε­ε τό στε­νό πο­τά­μι, σι­γά-σι­γά ἄ­νοι­γε καί κα­τευ­θυ­νό­ταν πρός τήν πό­λη τῶν Στα­γῶν. Σέ ἕ­να ἀ­πό τά βρά­χι­α ὁ ἡ­γού­με­νος Κων­στά­ντι­ος ἔ­δει­ξε μέ τά χέ­ρι­α του τά ἴ­χνη τοῦ μο­να­στη­ρι­οῦ Καλ­λι­στρά­του. Σέ ἄλ­λο βρά­χο τό μο­να­στή­ρι τῶν Τα­ξι­αρ­χῶν. Ὅ­μως ὁ Πορ­φύ­ρι­ος, γο­η­τευ­μέ­νος ἀ­πό τήν θέ­α, δέν τά πα­ρα­τή­ρη­σε ἰ­διαί­τε­ρα πα­ρά μό­νο κοι­τοῦ­σε τόν ἀ­πί­θα­νο βρά­χο τῆς Ἁ­γί­ας Τρι­ά­δος.[4] Αὐ­τό ση­μαί­νει ὅ­τι στά 1859 σώζονταν ἴ­χνη, δη­λα­δή ἐ­ρεί­πι­α, ἀ­πό τό μο­να­στή­ρι τοῦ Καλ­λι­στρά­του καί τό μο­να­στή­ρι τῶν Τα­ξι­αρ­χῶν καί μά­λι­στα ἦ­ταν καί πλη­σι­ό­χω­ρα.

Ὁ Léon Heuzey στά 1858 ἀ­να­φέ­ρει τούς Ἁγί­ους Τα­ξι­άρ­χες με­τα­ξύ ἄλ­λων ἕν­δε­κα με­τε­ω­ρί­τι­κων μο­νυ­δρί­ων, πε­ρί τῶν ὁ­ποί­ων ἔ­λα­βε γνώ­ση ἀ­πό προ­φο­ρι­κές πα­ραδόσεις.[5]

Κα­τά τόν Ἰ­ω­άν­νη Πα­πα­σω­τη­ρί­ου στήν Ψα­ρό­πε­τρα κα­τά πα­ρά­δο­ση «ἐ­γί­νε­το ἄλ­λο­τε ἡ ἀ­γο­ρά, τό πα­ζά­ρι τῶν κα­λο­γή­ρων πω­λού­ντων τά ἔρ­γα τῶν χει­ρῶν τους»[6]. Σή­με­ρα στήν Ψα­ρό­πε­τρα στα­μα­τοῦν οἱ ἐ­πι­σκέ­πτες γι­ά λή­ψη φω­το­γρα­φι­ῶν, λόγῳ τῆς πανοραμικῆς θέας.

[1] Ἐ­κτε­τα­μέ­νος βρά­χος μέ πλά­τω­μα, ἀ­π’ ὅ­που ἀρ­χί­ζει τό ἀπό βο­ρά μο­νο­πά­τι τοῦ Ρου­σά­νου.

[2] Ου­σπεν­σκυ, Χρι­στι­α­νι­κή Ἀ­να­το­λή, σ. 215, 481.

[3] Ὁ ἀ­πέ­να­ντι τοῦ Κου­κου­λᾶ λό­φος, ἄλλοτε οἰκισμός.

[4] Ου­σπεν­σκυ, Χρι­στι­α­νι­κή Ἀ­να­το­λή, σ. 139-140.

[5] Heuzey – Daumet, Mission Archéologique de Macédoine, σ. 440, σημ. 2.

[6] Πα­πα­σω­τη­ρί­ου, Τά Με­τέ­ω­ρα, σ. 139.

Απόσπασμα από: «Τὸ Πέτρινο Δάσος» τῆς Ὁσιολογιωτάτης Μοναχῆς Θεοτέκνης Ἁγιοστεφανιτίσσης