ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
ΚΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥΣ ΣΤΑ ΧΩΡΙΑ ΤΟΥ ΠΑΡΝΩΝΑ
Η έλευση του Ιμπραήμ
Οι Αραχωβίτες είτε υπό την αρχηγεία του Πέτρου Μπαρμπιτσιώτη, είτε υπό άλλους οπλαρχηγούς πήραν μέρος σε όλες τις μεγάλες μάχες που απελευθέρωσαν την Πελοπόννησο την περίοδο 1821-24. Οι Τούρκοι αφού βλέπουν ότι δεν έχουν άλλη επιλογή αποφασίζουν να καλέσουν τον Ιμπραήμ Πάσα γιό του Διοικητή της Αιγύπτου. Έτσι τον Μάρτιο του 1825 φτάνει στις ακτές της Πελοποννήσου ο Τουρκοαιγυπτιακός στόλος, μεταφέροντας το πιο σύγχρονο στράτευμα της Ανατολής μιας και ο στρατός της Αιγύπτου είχε οργανωθεί από Γάλλους Αξιωματικούς. Αποβιβάζεται στην Μεσσηνία και με συνεχείς μάχες (Χαλικάκι και Μηλίτσα Κορώνης, Μανιάκι) μέσα σε 2 μήνες καταλαμβάνει όλη την Μεσσηνία (28 Απριλίου κατάληψη της Καλαμάτας). Αρχές Ιουνίου εκστρατεύει στην Αρκαδία και καταλαμβάνει την Τρίπολη στις 10 Ιουνίου και συνεχίζει στην Αργολίδα, όπου στις 14 Ιουνίου εκστρατεύει προς το Άργος και το Ναύπλιο, αλλά σταματάει στους Μύλους όπου αντιστάθηκε με επιτυχία ο Υψηλάντης. Στις 17 ξαναγυρίζει στην Τρίπολη. Από εκεί δέχεται συνεχείς πιέσεις από τους επαναστάτες με έδρα τα Βέρβενα με τους οποίους εμπλέκεται σε συνεχείς μάχες (Τρίκορφα, Αλωνίσταινα, Ρίζες, Πιάλι). Τελικά ο στρατός του καταφέρνει να χτυπήσει και να διαλύσει το στρατόπεδο των Βερβένων στις 27 Ιουλίου.
Η πρώτη εκστρατεία του στην Λακωνία
Μετά από αυτή του την επιτυχία επέτρεψε στην Μεσσηνία από όπου και ξαναγύρισε στην Τρίπολη στις 15 Αυγούστου για να εκστρατεύσει στην Λακωνία. Πράγματι στις 16 Αυγούστου ξεκινάει για τον Μυστρά. Οι επαναστάτες έχουν ταμπουρωθεί στους πρόποδες του Ταϋγέτου και του Πάρνωνα και έτσι προστατεύτηκαν τα χωριά μας. Ο αιγυπτιακός στρατός προχώρησε προς τον Μυστρά και την Μονεμβασία με λεηλασίες και αιχμαλωσίες για να επιστρέψει πίσω στην Τρίπολη όπου στρατοπέδευσε ένας μέρος του, ενώ ο ίδιος ο Ιμπραήμ μετέβη πάλι στην Μεσσηνία.
Η δεύτερη εκστρατεία στην Λακωνία και το κάψιμο της Αράχωβας
Τον χειμώνα και την άνοιξη του 1826 ο Ιμπραήμ πηγαίνει στο Μεσολόγγι για να βοηθήσει τον Κιουταχή στην πολιορκία. Μετά την ηρωική έξοδο του Μεσολογγίου (10-11 Απριλίου) γυρίζει στην Τρίπολη. Τότε αποφασίζει να στείλει ένα εκστρατευτικό σώμα στον Πάρνωνα. Ξεκινώντας από τις 11 Μαΐου ο στρατός του καταστρέφει το Καστρί, τον Άγιο Πέτρο, τα Βέρβενα και τα Δολιανά και στις 12 Μαΐου φτάνει στις Καρυές («Ράχοβα» Σπηλιάδης) την οποία και καταστρέφει. Όλοι οι κάτοικοι έχουν καταφύγει στους λόγγους και τα βουνά και το χωριό καίγεται συθέμελα. Γλυτώνουν μόνο 6-7 σπίτια και ο Ι.Ν. Αγίας Παρασκευής όπου κάηκε μόνο το τέμπλο. Στην συνέχεια καταστρέφονται η Βαρβίτσα, τα Βρέσθενα και η Σελλασία (Βουρλιάς).
Ο ίδιος ο Ιμπραήμ εκστρατεύει από την Καλαμάτα στην Μάνη, αλλά στον Αλμυρό και τον Δυρό οι Μανιάτες κερδίζουν αποφασιστικά.
Η τρίτη εκστρατεία στην Λακωνία: Ο Ιμπραήμ στην κατεστραμμένη Αράχωβα και η μάχη του Βασσαρά
Επιστρέφοντας πάλι στην Τρίπολη σχεδιάζει να επιτεθεί στην Μάνη από τα ανατολικά. Για τον σκοπό αυτό προχωρεί προς το Άστρος όπου βρίσκει αντίσταση από τον Νικηταρά και από εκεί τον Ιούλιο χωρίζει τον στρατό του σε τρία μέρη προκειμένου μέσω του Πάρνωνα να φτάσει στον Μυστρά. Το ένα τμήμα προχωρεί προς την Τσακωνιά καταστρέφοντας τον Πραστό, το άλλο κινείται μέσω Βαμβακούς και το τρίτο με επικεφαλή τον ίδιο τον Ιμπραήμ μέσω Αγίου Πέτρου και Αράχωβας (την οποία και αντικρύζει κατεστραμμένη) φτάνει στην κοιλάδα του Ευρώτα. Όπου βρίσκουν Έλληνες τους σκοτώνουν. Δύο Αραχωβίτες σκοτώθηκαν στην Νεραϊδόβρυση και άλλοι είκοσι στην θέση Κακονέρι, ενώ πολλούς άλλους, κυρίως γυναικόπαιδα, τα αιχμαλωτίζουν για πούλημα στα σκαλοβοπάζαρα της Ανατολής. Ευτυχώς το επόμενο διάστημα αρκετοί συγγενείς κατάφεραν να εξαγοράσουν πολλούς αιχμαλώτους που είχαν μεταφερθεί στην Πύλο πληρώνοντας λύτρα.
Οι κάτοικοι των χωριών μας αν και ζώντας κυνηγημένοι με καμένα τα σπίτια τους εξακολουθούν να στρατεύονται στην Επανάσταση χτυπώντας τις οπισθοφυλακές του Αιγυπτιακού στρατού. Έτσι αρχικά ένα απόσπασμα από 150 ιππείς χτυπάει κοντά στις Καρυές και αποφασιστικά στις 19 Αυγούστου κοντά στον Βασσαρά οι επαναστάτες χτυπούν ένα απόσπασμα του στρατού σκοτώνοντας 185 και αιχμαλωτίζοντας 17 Τουρκοαιγυπτίους και απελευθερώνοντας 40 Έλληνες αιχμαλώτους. Παράλληλα, απελευθερώνουν 10.000 γιδοπρόβατα, 300 βόδια και 200 άλογα και μουλάρια. Ο στρατός του Ιμπραήμ χωρίς προμήθειες νικήθηκε πάλι από τους Μανιάτες στον Πολυάραβο και ντροπιασμένος πλέον αποσύρθηκε στην Τρίπολη και μετά στην Μεθώνη.
Προς την Ελευθερία!
Στην συνέχεια οι Αραχωβίτες σπεύδουν να βοηθήσουν τον Καραϊσκάκη στην πολιορκία της Αθήνας, ενώ τη επόμενη χρονιά με την Ναυμαχία του Ναυαρίνου και την καταστροφή του Τουρκοαιγυπτιακού στόλου ο τόπος ελευθερώνεται!
Με πόσο πόνο και θυσίες οι πρόγονοί μας αγωνίστηκαν για να είμαστε ελεύθεροι. Τραγικές ιστορίες σκοτωμών και αιχμαλωσιών περιγράφονται σπαρακτικά σε σχετικά κείμενα όπου μητέρες που αιχμαλωτίστηκαν και γύρισαν με κάποια από τα παιδιά τους (γιατί τα άλλα χάθηκαν) πίσω σε κατεστραμμένα χωριά με συζύγους χαμένους σε μάχες. Όπως είπε ο ποιητής «το δέντρο της Ελευθερίας ποτίζεται με αίμα».
Τιμή και δόξα στο έπος του 1821!