Η κήρυξη της επανάστασης στον Ασπροπόταμο (1821)
Στον γενικό ξεσηκωμό του 1821, οι Τρικαλινοί έλαβαν μέρος τόσο με αγώνες στην περιοχή Ασπροποτάμου Τρικάλων (από 5 Ιουλίου 1821 έως Νοέμβριο 1824), όσο και με μάχες που διεξήχθησαν στη νότια Ελλάδα, όταν πλέον η συνέχιση του αγώνα στον τόπο τους ήταν αδύνατη (μετά το 1824). Πολλοί Ασπροποταμίτες είχαν ήδη μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία. Ο Χριστόδουλος Χατζηπέτρος, από το Βετερνίκο (σημ. Νεραϊδοχώρι), ο οποίος υπηρετούσε ως γραμματικός του Αλή πασά στα Γιάννενα, μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία το 1819 από τα ξαδέρφια του Ιωάννη Κωλέττη και Kων. Τουρτούρη.
Ο ίδιος μύησε τον πατέρα του Γούσιο. Επίσης, και ο αδελφός του Γιαννάκης Χατζηπέτρος είχε μυηθεί, αυτός έλαβε μέρος στην Επανάσταση στην περιοχή της Χαλκιδικής και του Αγίου Όρους ως υπαρχηγός του Εμμανουήλ Παπά. Γνωστοί φιλικοί ήταν ο Νικόλαος Στορνάρης (από το 1816), ο Αριστείδης Παππάς από τα Τρίκαλα και άλλοι.
Σύμφωνα με τον κ. Νημά («Ιστορία και Μνημεία των επαρχιών Τρικάλων και Καλαμπάκας. Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα»), στις 5 Ιουλίου 1821 κηρύχθηκε η Επανάσταση στην περιοχή του Ασπροποτάμου, όπου τα 67 χωριά της κατοικούνταν αποκλειστικά από Έλληνες. Τη γενική αρχηγία στην περιοχή Ασπροποτάμου είχε ο αρματολός Νικόλαος Στορνάρης (ή Στουρνάρας) και μαζί του συντάχθηκαν ο Χριστόδουλος Χατζηπέτρος, ο Γρηγόρης Λιακατάς, ο Αθανάσιος Μάνταλος από τα Χάσια κ.ά.
Αρχικά (εντός του 1821), οι επαναστάτες από τα Άγραφα και τον Ασπροπόταμο σχεδίαζαν να επιτεθούν και να καταλάβουν την πόλη των Τρικάλων, αλλά επειδή προδόθηκαν, το σχέδιο καταλήψεως των Τρικάλων δεν πραγματοποιήθηκε και οι Ασπροποταμίτες οπλαρχηγοί οχυρώθηκαν σε διάφορες ισχυρές θέσεις εντός του αρματολικιού τους.
Επακολούθησαν συγκρούσεις με τους Τούρκους στην περιοχή του Κόζιακα και στα στενά του Κλεινοβού. Κατά το 1822, δεν παρατηρούνται αξιόλογα στρατιωτικά συμβάντα στην περιοχή Ασπροποτάμου.
Περί τα μέσα Απριλίου 1823 ο Σελιχτάρ Μπόδας ήρθε στα Τρίκαλα με 5.000 στρατό και μέσα στον Απρίλιο του 1823, κινήθηκε προς την περιοχή Ασπροποτάμου, όπου, χωρίς να συναντήσει αντίσταση, λεηλάτησε και κατέστρεψε τα χωριά Περτούλι και Βετερνίκο (Νεραϊδοχώρι), καθώς και τη Μονή Δουσίκου. Στη θέση Περτουλιώτικα Λιβάδια ο Σελιχτάρ Μπόδας δέχτηκε επίθεση από τους 300 Χασιώτες πολεμιστές του Αθαν. Μάνταλου, οι οποίοι έρχονταν από την κοιλάδα του Κλεινοβίτικου να ενισχύσουν τον Στορνάρη.
Επειδή το έδαφος δεν ήταν κατάλληλο για κατά παράταξη μάχη, οι Τουρκαλβανοί μέσω Τύρνας (Ελάτης) αποσύρθηκαν στα Τρίκαλα. Κατόπιν επακολούθησαν διάφορες συγκρούσεις στην περιοχή Αγράφων και του Κόζιακα. Το 1823, μετά από κάποιες μικροσυμπλοκές με τις υπέρτερες τουρκικές δυνάμεις, ο Στορνάρης και ο Λιακατάς συμπτύχθηκαν προς την περιοχή του Βάλτου.
Λίγο αργότερα, μετά από «προσκύνημα», ο Στορνάρης, επέστρεψε στον Ασπροπόταμο (26 Σεπ. 1824) και ο Λιακατάς στον Κλεινοβό και άρχισε να ανασυντάσσει το αρματολίκι του. Όμως, ήδη η κατάσταση είχε αλλάξει οριστικά υπέρ των Τούρκων και ύστερα από αυτές τις εξελίξεις, ο Στορνάρης και ο Λιακατάς δεν μπορούσαν να παραμείνουν άλλο στον Ασπροπόταμο.
Έτσι στις 10 Νοεμβρίου 1824, μέσω Αγράφων (Βατσουνιά, Καστανιά, Κλειτσός), πήραν τον δρόμο προς νότο και στις 29 του ίδιου μήνα έφτασαν στο Βραχώρι (Αγρίνιο), μαζί με τα κοπάδια τους, γιατί μ’ αυτά διέτρεφαν τους στρατιώτες τους. Τους ακολούθησε και ο καπετάνιος των Χασίων Αθαν. Μάνταλος με τα παλικάρια του. Συνολικά δηλαδή από την Δυτική Θεσσαλία κατέβηκαν στην νότια Ελλάδα με πολλούς αγωνιστές. Στο Αιτωλικό, Στορνάρης και Λιακατάς έτυχαν θερμής υποδοχής.
Στο μεταξύ ο Χρ. Χατζηπέτρος, που και αυτός είχε κατεβεί στην Στερεά μετά την καταστολή της εξεγέρσεως στον Ασπροπόταμο, με εντολή του Ι. Κωλέττη, μετέβη με το σώμα του στο Ναβαρίνο, όπου είχε φτάσει με πολυάριθμο στόλο ο Ιμπραήμ πασάς για να χτυπήσει την Επανάσταση πρώτα στην Πελοπόννησο.
Έτσι έλαβε μέρος στη μάχη του Νιόκαστρου Πυλίας, η οποία άρχισε στις 14 Μαρτίου 1825 και κράτησε ως τις 6 Μαΐου του ίδιου έτους, όταν ο Π. Μαυρομιχάλης και ο Π. Γιατράκος αναγκάστηκαν να το παραδώσουν υπογράφοντας συνθήκη με τον Ιμπραήμ. Σ’ όλο αυτό το διάστημα ο Χατζηπέτρος πολέμησε, όπως πάντα, με ξεχωριστή γενναιότητα.
Ο Χριστόδ. Χατζηπέτρος έφτασε στο Μεσολόγγι στις 13 Σεπτ. 1825 και ανέλαβε τη φύλαξη του προμαχώνα Δύο Εκκλησίες, κοντά στην Στέρνα. Ο Ν. Στορνάρης διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην υπεράσπιση του Μεσολογγίου και των άλλων κοντινών οχυρώσεων, όπως και ο Γρ. Λιακατάς. Ο πρώτος εφονεύθη κατά την Έξοδο (10 Απριλίου 1826), ενώ ο δεύτερος εφονεύθη μαχόμενος στον Ντολμά εναντίον του Ιμπραήμ (28 Φεβρουαρίου 1826). Ο Χρ. Χατζηπέτρος διακρίθηκε ιδιαίτερα στη μάχη της Κλείσοβας μαζί με 70 περίπου παλικάρια του αλλά και κατά την ηρωική Έξοδο του Μεσολογγίου.
Όσοι Ασπροποταμίτες επέζησαν της Εξόδου, με αρχηγό τον Χρ. Χατζηπέτρο, συνεργάστηκαν με τον Γ. Καραϊσκάκη και έλαβαν μέρος σε διάφορες νικηφόρες μάχες, καθώς και στην τελευταία και καθοριστική μάχη του Αγώνα της Ανεξαρτησίας, στη μάχη της Πέτρας Βοιωτίας (12-13 Σεπτεμβρίου 1829), κατά την οποία ο Χρ. Χατζηπέτρος συμμετείχε ως αρχηγός χιλιαρχίας υπό τον Δημήτριο Υψηλάντη.
Αλλά ας πάρουμε τα γεγονότα με τη σειρά . Στις 5 Ιουλίου του 1821, κηρύσσεται η Επανάσταση στην περιοχή Ασπροποτάμου, όπου τα 67 χωριά της κατοικούνται αποκλειστικά από Έλληνες. Ονομαστοί καπεταναίοι στην περιοχή αυτή ο Νικ. Στορνάρης ή Στουρνάρας, ο Αθαν. Μάνταλος, οι αδελφοί Λιακατά και ο Χριστόδουλος Χατζηπέτρος, ο οποίος ήταν μυημένος στη Φιλική Εταιρεία από το 1819 και είχε κατηχήσει ο ίδιος πολλούς από τους άλλους καπεταναίους.
Με αρχηγό το Νικ. Στουρνάρα οι Ασπροποταμίτες και οι άλλοι κάτοικοι της Πίνδου επαναστατούν στην Πόρτα (Πύλη), Πρεβέντα (Διάβα), Καλαμπάκα και σ’ όλον τον Ασπροπόταμο και καταφέρνουν, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, να ελέγχουν την περιοχή. Ετοίμασαν μάλιστα και επίθεση εναντίον των Τρικάλων, αλλά προδόθηκαν από τον καπετάνιο των Αγράφων, Σταμάτη Γάτσο, από τον οποίον είχαν ζητήσει βοήθεια.
Ο Γάτσος, έχοντας συνθηκολογήσει ο ίδιος με τους Τούρκους λίγο πριν, όχι μόνο αρνήθηκε να τους βοηθήσει, αλλά όπως γράφει ο Φιλήμων, ήταν έτοιμος να χτυπήσει τους ομοεθνείς του επαναστάτες πισώπλατα, εάν επιτίθεντο εναντίον των Τρικάλων. Έτσι, το σχέδιο για την κατάληψη των Τρικάλων ματαιώθηκε και η επανάσταση άρχισε να χάνει έδαφος.
Οι Τούρκοι βρήκαν την ευκαιρία και με επίθεση εναντίον του Λιακατά, του Χατζηπέτρου και του Στορνάρη κατάφεραν, με μεγάλη δυσκολία βέβαια, και αφού αποκρούστηκαν στην αρχή, να διώξουν τους επαναστάτες από τις θέσεις τους στα στενά του Κλεινοβού, της Πόρτας και του Προδρόμου. Η έκβαση των επιχειρήσεων υπέρ των Τούρκων κρίθηκε στις 29 Ιουλίου με την άφιξη της τουρκικής δύναμης, η οποία είχε καταλάβει το Συρράκο και τους Καλαρρύτες, καθώς επίσης και σώματος 2.000 πεζών και ιππέων από τα Τρίκαλα. Ενωμένοι οι Τούρκοι επιτέθηκαν εναντίον του Στορνάρη στην Πόρτα, ο οποίος τους αντιμετώπισε με επιτυχία μια ολόκληρη μέρα. Επειδή, όμως, πολλοί άνδρες λιποτάκτησαν, αναγκάστηκε να αποσυρθεί στα λημέρια του στη δύσβατη Πίνδο.
Το κλίμα ηττοπάθειας και φόβου που κατέλαβε τους Έλληνες, ύστερα από τις απανωτές αποτυχίες τους στα Άγραφα, στους Καλαρρύτες, στο Συρράκο και στην Πόρτα, οδήγησε τον Στορνάρη σε συμβιβασμό με τους εχθρούς, με τους όρους τα μεν τουρκικά στρατεύματα θα αποσύρονταν από την περιοχή Ασπροποτάμου, οι δε κάτοικοι της περιοχής θα αναλάμβαναν την υποχρέωση να πληρώνουν ετήσιο φόρο στον σουλτάνο. Ακόμα ένα άδοξο τέλος σε μια ακόμη ηρωική προσπάθεια των Θεσσαλών, να αποκτήσουν την ελευθερία τους…», γράφει ο ιστορικός ερευνητής Θεόδ. Νημάς σε σχετική αναφορά του για την κήρυξη της επανάστασης στην περιοχή της Καλαμπάκας και των χωριών της Πίνδου.