27 Ιανουαρίου / 8 Φεβρουαρίου 1831
Άκρως ιδιαιτέρα και άκρως απόρρητος.
Πρέπει να προσθέσω, Πρίγκηψ, εις την μακροσκελή επιστολήν την οποίαν σας έγραψα σήμερον και μερικάς παρατηρήσεις όλως ιδιαιτέρας επί των βδελυρών τεχνασμάτων διά των οποίων η λεγομένη αντιπολίτευσίς μας προσπαθεί να ανατρέψη την παρούσαν κατάστασιν των πραγμάτων εις την Ελλάδα. Αναγνωρίζουσα την αδυναμίαν της εις το εσωτερικόν της χώρας, αναζητεί υποστήριξιν έξωθεν, και επειδή δεν την ευρίσκει εις την πεφωτισμένην και ευεργετικήν πολιτικήν των Συμμάχων Αυλών, προσπαθεί να την αποκτήση υπό των κατασκευαστών των λιβέλλων και των συντακτών των εφημερίδων.
Ο γηραιός Κοραής κατόπιν της προτροπής μερικών χρεοκοπημένων Χίων ήρχισε δι’ ενός φυλλαδίου εις το οποίον αναφέρεσθε και σεις. Εκατοντάδες αντιτύπων του φυλλαδίου τούτου απεστάλησαν ταχέως εις Σύρον προς τον κύριον Πρασακάκην. Ο έντιμος ούτος άνθρωπος μου το εγνωστοποίησε και έκρινεν ότι δεν έπρεπε να εκτελέση την αποστολήν η οποία του ανετέθη, χωρίς να συμμορφωθή προς τας οδηγίας μου. Τον επεφόρτισα να διατηρήση εν παρακαταθήκη το δηλητήριον τούτο, μέχρις ότου ημπορέσει η Κυβέρνησις να συνσυντάξη μίαν απάντησιν, η οποία τιθεμένη εις την κυκλοφορίαν ομού μετά του φυλλαδίου του Κοραή θα αποτελέση το αντίδοτον τούτου[…]
Το σύνθημα των δολοπλόκων μας είναι η λέξις «σύνταγμα». Φροντίζουν δι’ αυτού αφ’ ενός μεν να προσηλυτίσουν τους παλαιούς προεστούς, πείθοντες τούτους ότι καθείς εξ αυτών χάρις εις το σύνταγμα θα επιτύχη να επικρατήση εις την επαρχίαν του, αφ’ ετέρου δε παρέχουν ελπίδας εις τους νεαρούς, οι οποίοι ημπορούν να διαβάζουν ξένας εφημερίδας και να γράφουν μίαν πρότασιν εις την ελληνικήν, ότι οι προεστοί, μη δυνάμενοι να κάμουν άνευ εκείνων, θα διαδραματίσουν εις την πραγματικότητα δευτερεύοντα ρόλον.Υπ’ αυτών των στοιχείων απαρτίζεται η λεγομένη αντιπολίτευσις.
Όπως όμως σας είπον ήδη, Πρίγκηψ, τολμώ να καυχώμαι ότι δεν θα επιτύχη ουδενός των σκοπών της, εφ’ όσον δεν θα υποστηριχθή ή δεν θα ημπορέση να πείση ότι υποστηρίζεται είτε υπό της Γαλλίας είτε υπό της Μεγάλης Βρεττανίας.Πρέπει λοιπόν να καταβάλητε όλας τας προσπαθείας σας, ώστε οι κύριοι Πληρεξούσιοι να λάβουν οδηγίας σαφείς και θετικάς επί του θέματος, εάν δηλαδή θα διατηρηθή ή όχι η παρούσα τάξις των πραγμάτων, μέχρι της οριστικής αποφάσεως των διακανονισμών μετά των οποίων ασχολείται η Διάσκεψις του Λονδίνου. Εις την πρώτην περίπτωσιν οι κύριοι Πληρεξούσιοι πρέπει να είναι εξουσιοδοτημένοι να κάμουν, εις περίπτωσιν ανάγκης, επισήμους δηλώσεις προς την Κυβέρνησιν.
Εις την δευτέραν περίπτωσιν οφείλουν αι Σύμμαχοι Δυνάμεις να είπουν προς την Κυβέρνησιν: «Αποσυρθήτε και αφήσατε ολίγους τυχοδιώκτας ή δολοπλόκους, τους προύχοντας ή τους παλαιούς αρχηγούς των κομμάτων, να πολιτευθούν όπως τους αρέσει». Εάν αι Δυνάμεις νομίζουν ότι οι ανθρωποι αυτοί αντιπροσωπεύουν τον λαόν πλανώνται. Ο λαός δεν τους θέλει, και ημπορούν να λάβουν πολλάς αποδείξεις περί τούτου. Εκείνο το οποίον επιθυμεί ο λαός είναι να κυβερνάται, δηλαδή να είναι εξησφαλισμένος εκ της απληστίας και της ανηθικότητος εκείνων οι οποίοι, όντες μέλη των λεγομένων προηγουμένων Κυβερνήσεων, ώθησαν το έθνος εις την άβυσσον, εις την οποίαν το εύρον προ τριών ετών.
9/21 Ιουλίου 1831 (δύο μήνες πριν την δολοφονία του)
Παρ’ όλην την εύνοιαν της οποίας χαίρουν οι συνωμόται πλήρως και απροκαλύπτως εκ μέρους των Πληρεξουσίων της Γαλλίας και της Μεγάλης Βρεττανίας, μέχρι στιγμής δεν ημπόρεσαν να εκτελέσουν ή να συνεχίσουν ουδέν εκ των ανατρεπτικών των σχεδίων. Επιθυμώ να ελπίζω ότι θα συμβαίνη το αυτό επ’ ολίγον ακόμη χρόνον, εκτός εάν η Διάσκεψις του Λονδίνου, αναβάλλουσα τας αποφάσεις της επί των θεμάτων με τα οποία ασχολείται, ενθαρρύνη τους δολοπλόκους ώστε να διαδώσουν έτι περαιτέρω τας φήμας τας οποίας ήδη διασπείρουν δηλαδή ότι, εφ’ όσον υφίσταται η παρούσα Κυβέρνησις, η Ελλάς δεν θα ελευθερωθή εκ του προσωρινού και ουδεμίαν ενίσχυσιν θα λάβη εκ μέρους της Γαλλίας και της Μεγάλης Βρεττανίας.
Είμαι τόσον καταπονημένος εκ της εργασίας και η υγεία μου υποφέρει εξ αυτής τόσον, ώστε μόνον την στιγμήν κατά την οποίαν σας απευθύνω τας γραμμάς αυτάς, ημπόρεσα να υπαγορεύσω παρασελιδίους σημειώσεις εις την προσφώνησιν την οποίαν εξηκόντισε το Γενικόν Στρατηγείον της Ύδρας. Συνάπτω εδώ το έγγραφον τούτο. Τας λοιπάς προσφωνήσεις, τας οποίας οι δολοπλόκοι έβαλαν να συντάξουν εις Σύρον και εις Πόρον, δεν θεωρώ αναγκαίον να σας αποστείλω, διότι είναι συντεταγμέναι εν τω αυτώ πνεύματι και αποβλέπουν εις τον αυτόν σκοπόν. Γεγονός είναι ότι οι πλέον αξιοσέβαστοι άνδρες του Αρχιπελάγους και όλων των ετέρων περιοχών του Κράτους αποδοκιμάζουν φανερώς τας δολοπλοκίας της επαναστατικής ομάδος και μου αποστέλλουν με την σειράν των προσφωνήσεις αι οποίαι εκφράζουν τα πλέον τιμητικά συναισθήματα και τας πλέον φρονίμους ευχάς[…]
Περατώνω την επιστολήν μου, επαναλαμβάνων ότι περνώ τον χρόνον μου μαχόμενος διά να συγκεντρώσω τα πτωχά έσοδα του Κράτους και διά να τα κάμω να επαρκέσουν εις τας πλέον επειγούσας ανάγκας. Το Ταμείον περιέχει μόλις 50 ή 60 χιλιάδας φράγκων και όμως η διοίκησις ούτε αδρανεί ούτε κωλυσιεργεί’ το θαύμα όμως τούτο δεν ημπορεί να διαρκέση παρά ολίγας ημέρας ακόμη[…]
Όταν θα αναγνώσητε τας σημειώσεις μου σχετικώς προς την διακοινωσιν της Ύδρας, μη θορυβηθείτε, Πρίγκηψ μου. Μη θεωρήσητε ότι και εγώ εσπούδασα εις την σχολήν του Κυρίου Maistre ή του Κυρίου Binald. Αντιθέτως. Ισχυρίζομαι ότι είμαι ο πλέον φιλελεύθερος εκ των νεωτέρων κυβερνητών. Πιστεύω ότι όσον περισσότερον επιθυμεί κανείς να εξασφαλίσει εις τους Έλληνας την πραγματικήν και αληθή ύπαρξιν των συνταγματικών διαβεβαιώσεων, τόσον ολιγώτερον κατορθώνει να τους παράσχη νόμους, οι οποίοι να ανταποκρίνονται εις τον σύγχρονον συρμόν. Η Ελλάς ευρίσκεται εις τον IB’ ή τον ΙΓ’ αιώνα. Και άπασαι αι προσπάθειαι της Κυβερνήσεως ή αν επιθυμείτε του νομοθέτου οφείλουν να τείνουν εις το να την οδηγήσουν εις τον παρόντα αιώνα.
Είναι αδύνατον εις εμέ να γνωστοποιήσω εις υμάς την στιγμήν ταύτην τας απόψεις μου σχετικώς προς το τεράστιον τούτο ζήτημα. Αλλά, εις περίπτωσιν ανάγκης, ημπορείτε να παράσχητε προς τον Κύριον Κόμητα Sébastiani ή προς τους Κυρίους Πρέσβεις την διαβεβαίωσιν ότι δεν θα διστάσω να τας ανακοινώσω προς εκείνους εάν αυτό επιθυμούν η Διάσκεψις του Λονδίνου ή τα Υπουργεία των Συμμάχων. Γνωρίζουν τι είπον σχετικώς εις τας ιδιωτικάς επιστολάς μου προς τον Πρίγκηπα Λεοπόλδον. Συμφώνως προς το αυτό πνεύμα έχουν συνταχθεί και τα Πρακτικά του Άργους. Εις τον στόχον τούτον αποσκοπούν όλαι αι εργασίαι μου. Αγνοώ εάν ο Κύριος Εϋνάρδος άφησε εις υμάς αντίτυπον των Πρακτικών της Εθνοσυνελεύσεως του Άργους. Αποστέλλω προς υμάς έν.
Θα πιστεύσετε ότι ο Κύριος Ρίζος εγκαταλείπει την θέσιν του; Και ο λόγος; Διότι δεν επιθυμεί να ευρεθεί εις την περίπτωσιν να αρνηθεί πρωτόκολλον ή διαβατήριον εις τους Υδραίους, εάν οι τελευταίοι επιμένουν να μην επιθυμούν να σέβωνται και να υπακούουν τας διαταγάς της Κυβερνήσεως, τας οποίας ωστόσο όλαι αι άλλαι Επαρχίαι του Κράτους, και σέβονται και ακούουν. Ας μας λυπηθεί ο Θεός.