Ἅγιοι κτίτορες τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Νικολάου Ἀναπαυσά

Οἱ ἐ­πί­ση­μοι κτί­το­ρες τῆς Μο­νῆς (τέλ. 15^ου αἰ.-ἀρχ. 16^ου αἰ.) εἶ­ναι ὁ μη­τρο­πο­λί­της Λα­ρί­σης ἅ­γι­ος Δι­ο­νύ­σι­ος († 28 Μαρτ. 1510) ὁ Ἐ­λε­ή­μων καί ὁ ἔ­ξαρ­χος Στα­γῶν ἱ­ε­ρο­μό­να­χος καί πνευ­μα­τι­κός ἅ­γι­ος Νι­κά­νωρ (†1521), οἱ ὁ­ποῖ­οι ἀ­νή­γει­ραν τόν νέ­ο ὁ­μώ­νυ­μο ἱ­ε­ρό να­ό, τό πο­λυ­ό­ρο­φο τμῆ­μα τῶν κελ­λί­ων καί τήν μο­να­στι­κή τρά­πε­ζα.

Τό γε­γο­νός ὅ­τι ὁ κτί­το­ρας ἅ­γι­ος Δι­ο­νύ­σι­ος ὁ Ἐ­λε­ή­μων, μη­τρο­πο­λί­της Λα­ρί­σης, ἱ­στο­ρεῖ­ται στόν να­ό τῶν ἁ­γί­ων Ἀ­ναρ­γύ­ρων Τρι­κά­λων (1627) ἀ­νά­με­σα σέ ἕ­ξι ἄλ­λους ἁ­γί­ους ἱ­ε­ράρ­χες, ἀ­πο­δει­κνύ­ει τήν ἀ­να­γνώ­ρι­σή του ὡς ἁ­γί­ου καί τό ἐ­πί­θε­το «ἐ­λε­ή­μων» δη­λώ­νει τήν φι­λάν­θρω­πη δρά­ση του σέ ὅ­λη τήν πε­ρι­ο­χή.

Ὁ Δι­ο­νύ­σι­ος δι­ε­τέ­λε­σε μη­τρο­πο­λί­της στήν Λά­ρι­σα με­τά τό ἔ­τος 1489/90, ἄ­με­σος δι­ά­δο­χος τοῦ Βησ­σα­ρί­ω­νος Α΄καί πρίν ἀ­πό τό 1500. Πε­ρί τό 1499 ὁ Δι­ο­νύ­σι­ος πα­ραι­τή­θη­κε ἀ­πό τόν μη­τρο­πο­λι­τι­κό θρό­νο τῆς Λά­ρι­σας, στόν ὁ­ποῖ­ο ἀ­νῆλ­θε ὁ Μάρ­κος, ἐ­νῶ αὐ­τός ἀ­πο­σύρ­θη­κε καί ἐγ­κα­τα­βί­ω­σε γι­ά μι­ά δε­κα­ε­τί­α στήν μο­νή ἁ­γί­ου Νι­κο­λά­ου Ἀ­να­παυ­σᾶ.

Ὁ ἅ­γι­ος Δι­ο­νύ­σι­ος καί ὁ στε­νός συ­νερ­γά­της του ἅ­γι­ος Νι­κά­νωρ καί ἔ­ξαρ­χος Στα­γῶν συ­νανή­γει­ραν τό κα­θο­λι­κό καί τά λοι­πά πρῶτα κτί­σμα­τα τῆς μο­νῆς τοῦ ἁ­γί­ου Νι­κο­λά­ου. Ἐν συ­νε­χεί­ᾳ ὁ­λο­κλή­ρω­σε τό κα­θο­λι­κό τοῦ ἁ­γί­ου Νι­κο­λά­ου ὁ ἱ­ε­ρο­δι­ά­κο­νος καί τρί­τος κτί­το­ρας Κυ­πρι­α­νός, προ­φα­νῶς εὔ­πο­ρος, ὁ ὁ­ποῖ­ος δι­έ­θε­σε ὅ­λη τήν δα­πά­νη γι­ά τήν πε­ρί­φη­μη ἱ­στό­ρη­ση τοῦ να­οῦ. Ὁ ἐν λό­γῳ ἱ­ε­ρο­δι­ά­κο­νος Κυ­πρι­α­νός θά μπο­ροῦ­σε νά ταυ­τι­στεῖ μέ τόν «τι­μι­ώ­τα­τον γέ­ρον­τα καί ἐν ἱ­ε­ρο­δι­α­κό­νοις κῦρ Κυ­πρι­α­νόν», ὁ ὁ­ποῖ­ος ἀ­να­φέ­ρε­ται στό Χρο­νι­κό τῶν Με­τε­ώ­ρων ὡς ἕ­νας ἐκ τῶν δύ­ο τε­λευ­ταί­ων «τι­μι­ω­τά­των γε­ρόν­των» τῆς σκή­της τῆς Δού­πι­α­νης.

Ὁ ὅ­σι­ος Δι­ο­νύ­σι­ος ἀ­πε­βί­ω­σε τήν Με­γά­λη Πέμ­πτη, στίς 28 Μαρ­τί­ου 1510, σύμ­φω­να μέ ἐν­θύ­μη­ση τοῦ κώδ. ὑ­π’ ἀ­ριθ. 650 ΕΒΕ, φ. 41^v: «Ἐ­κοι­μή­θη ὁ πα­νι­ε­ρώ­τα­τος μη­τρο­πο­λί­της Λα­ρί­σης κῦρ Δι­ο­νύ­σι­ος· ἐν ἔ­τει ͵ζι­η΄ [=1510] μὴν Μάρ­τι­ος κη΄, ἡ­μέ­ρα Ε­^η, ἥ­τις καὶ τυ­χὼν ἡ αὐ­τὴ Ε­^η ἁ­γί­α καὶ με­γά­λη, ἐν ᾗ τὰ σω­τή­ρι­α Πά­θη τοῦ Κυ­ρί­ου ἡ­μῶν Ἰ­η­σοῦ Χρι­στοῦ ἐ­πι­τε­λοῦ­μεν, ὥ­ρα Γ^η τῆς νυ­κτός» (Ἀποκατάσταση Ὀρθογραφίας).

Στόν νό­τι­ο τοῖ­χο τοῦ νάρ­θη­κα τοῦ καθολικοῦ τοῦ ἁγίου Νικολάου εἶναι ἱστορημένες, διά χειρός τοῦ περιφήμου Ἁγιογράφου Θεοφάνη τοῦ Κρητός (1527), οἱ μορ­φές τῶν κτι­τό­ρων, μέ ἁ­πλό μαῦ­ρο ρά­σο, μέ τό κομ­πο­σχοί­νι στά χέ­ρι­α. Ἡ γεμάτη εὐ­λά­βει­α ἱ­κε­τευ­τι­κή στά­ση τους πρός τήν Πα­να­γί­α καί τόν ὅ­σι­ο Ἀ­θα­νά­σι­ο τόν Με­τε­ω­ρί­τη, δει­κνύ­ει τήν φι­λο­μό­να­χη φλό­γα, ἡ ὁποία ἔ­και­γε στίς καρ­δι­ές τῶν προ­κα­θη­μέ­νων αὐ­τῶν τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας. Ὁ ἅ­γι­ος Νι­κό­λα­ος εὐ­γνώ­μο­να δι­ε­τή­ρη­σε τίς μορ­φές τους καί τήν μνή­μη τους στό πέ­ρα­σμα τό­σων αἰ­ώ­νων ἀ­κέ­ραι­ες καί ἐ­πι­βλη­τι­κές.

Οἱ ἅ­γι­οι κτί­το­ρες τι­μῶν­ται στήν μο­νή τοῦ ἁ­γί­ου Νι­κο­λά­ου τήν 19^η Μα­ΐ­ου. Ἀ­κο­λου­θί­α τῶν κτι­τό­ρων τῆς μο­νῆς Ἀ­να­παυ­σᾶ ἐ­ποί­η­σε ὁ δρ. Χα­ρά­λαμ­πος Μπού­σι­ας, μέ­γας ὑ­μνο­γρά­φος τῆς τῶν Ἀ­λε­ξαν­δρέ­ων Ἐκ­κλη­σί­ας, μέ τόν τί­τλο: «Ἀ­κο­λου­θί­α εἰς τοὺς ὁ­σί­ους πα­τέ­ρας ἡ­μῶν Δι­ο­νύ­σι­ον τὸν Ἐ­λε­ή­μο­να καί Νι­κά­νο­ρα τὸν ἔ­ξαρ­χον Στα­γῶν, κτί­το­ρας τῆς ἱ­ε­ρᾶς μο­νῆς ἁ­γί­ου Νι­κο­λά­ου Ἀ­να­παυ­σᾶ Με­τε­ώ­ρων». Ἐ­ποί­η­σε, ὡ­σαύ­τως, καί Πα­ρα­κλη­τι­κό Κα­νό­να. Χαι­ρε­τι­στη­ρί­ους Οἴ­κους εἰς τούς ὡς ἄ­νω ἁ­γί­ους Κτί­το­ρας Διονύσιο καί Νικάνορα ἐ­ποί­η­σεν ἡ ἁ­γι­ο­στε­φα­νί­τισ­σα Μο­να­χή Θε­ο­τέ­κνη κα­τά τό ἔ­τος 2014.

Πηγή: Θε­ο­τέκνης Μο­να­χής, Πέ­τρι­νο Δά­σος, Ἱ­ε­ρά Μοναστήρι­α, τ. Β΄, (Ἁγίου Στεφάνου, Ἁγίας Τριάδος, Ρουσάνου, Ἁγίου Νικολάου), Ἅ­γι­α Με­τέ­ω­ρα 2018, σ. 568-571.