Ο Άγιος Νικόλαος γεννήθηκε στα Πάταρα της Λυκίας, στη Μικρά Ασία, γύρω στο 250 μ.Χ.. Οι γονείς του, πιστοί Χριστιανοί, ήταν για πολλά χρόνια άτεκνοι. Θαυμαστό ήταν το γεγονός ότι βρέφος ακόμα ο Άγιος αρνούνταν να θηλάσει, καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, τις Τετάρτες και τις Παρασκευές. Από μικρό παιδί έδειξε την αρετή του και τον ζήλο του για κάθε τι που είχε σχέση με τη Χριστιανική θρησκεία. Σε μικρή ηλικία έχασε τους γονείς του και έμεινε ορφανός. Αρχιερέας της Λυκίας εκείνο τον καιρό ήταν ο θείος του, που αφού είδε πόσο ευσεβής ήταν τον χειροτόνησε ιερέα. Όταν έγινε ιερέας πούλησε όλη την περιουσία του και έδωσε τα λεφτά στους φτωχούς, τις χήρες και τα ορφανά.
Οι ημέρες του Αγίου περνούσαν με ελεημοσύνες, προσευχή και νηστεία. Η ελεημοσύνη και η συμπαράσταση σε κάθε αναξιοπαθούντα ήταν για τον Άγιο Νικόλαο τρόπος ζωής και ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του. Πάντα στεκόταν αρωγός όσων τον είχαν ανάγκη, προσπαθώντας ταυτόχρονα οι πράξεις του αυτές να μην γίνονται γνωστές. Ένα από τα παραδείγματα των πράξεών του αυτών, είναι όταν βοήθησε τρία νεαρά κορίτσια να παντρευτούν και έτσι να γλυτώσουν από την πορνεία στην οποία προσπαθούσε να τα ωθήσει ο πατέρας τους, πράξη την οποία έκανε έχοντας φτάσει σε απόγνωση μην έχοντας τα προς το ζην.
Εκτός από καλές και θεάρεστες πράξεις, ο Άγιος με την χάρη του Θεού, πραγματοποιούσε, εν ζωή ακόμα, και θαύματα.
Κάποτε ο Άγιος αναχώρησε με ένα Αιγυπτιακό καράβι για να επισκεφτεί τα Ιεροσόλυμα και τον Πανάγιο Τάφο. Στη μέση του ταξιδιού ξέσπασε φουρτούνα και το καράβι ήταν έτοιμο να βουλιάξει. Ο Άγιος τότε προσευχήθηκε στον Κύριο και ο άνεμος σταμάτησε, ενώ ένας ναύτης που έπεσε από το κατάρτι και σκοτώθηκε αναστήθηκε μετά από τις προσευχές του Αγίου.
Επιστρέφοντας από τα Ιεροσόλυμα, ο κόσμος του επιφύλαξε θερμή υποδοχή και μετά από θεϊκό όραμα έγινε Μητροπολίτης των Μύρων. Η φιλανθρωπική του δράση μεγάλωσε πολύ όταν έγινε Αρχιερέας: ίδρυσε φτωχοκομείο, ξενώνα, νοσοκομείο και άλλα ευαγή ιδρύματα.
Έσωσε από την πείνα την πόλη των Μύρων, εμφανιζόμενος θαυματουργικά στον καπετάνιο ενός πλοίου που μετέφερε σιτάρι κάνοντάς τον να φέρει το σιτάρι στους κατοίκους της πεινασμένης πόλης. Ένα άλλο θαύμα ήταν όταν παρουσιάστηκε στον ύπνο του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου και του φανέρωσε ότι ήταν αθώοι οι τρεις αξιωματικοί που κατηγορούνταν για συνωμοσία. Με αυτόν τον τρόπο γλύτωσε την ζωή των τριών αυτών ανδρών οι οποίοι έγιναν στη συνέχεια μοναχοί. Πολλές φορές γλύτωσε θαυματουργικά πλοία που κινδύνευαν από την φουρτουνιασμένη θάλασσα. Αυτός είναι και ο λόγος που ο Άγιος Νικόλαος θεωρείται προστάτης των ναυτικών μας. Χαρακτηριστικό είναι ότι θαυματουργά μεταφέρθηκε σε ένα πλοίο που κινδύνευε στη τρικυμία και το οδήγησε ο ίδιος κρατώντας το τιμόνι σε ασφαλές λιμάνι!
Ένα άλλο θαύμα του είναι όταν ένας ταξιδιώτης έπεσε στην θάλασσα από ένα πλοίο και είπε: «Άγιε Νικόλαε βοήθα με» ο Άγιος τον μετέφερε θαυματουργά στο σπίτι του.
Όλα αυτά τα χρόνια ο Άγιος δεν υπήρχε δυστυχία που να μην συμπονέσει, αδικία που να μην επανορθώσει, διχόνοια που να μην ειρηνεύσει.
Την εποχή εκείνη (303-305), άρχισε ο μεγάλος διωγμός εναντίον των Χριστιανών, από τους αυτοκράτορες Διοκλητιανό και Μαξιμιανό. Στη διάρκεια των διωγμών, ο Άγιος εξορίστηκε από τα Μύρα και φυλακίστηκε για έξι ολόκληρα χρόνια μαζί και με άλλους Χριστιανούς. Με το θάνατο όμως των Αυτοκρατόρων (313), ο Μέγας Κωνσταντίνος απελευθερώνει τους Χριστιανούς, οι οποίοι μπορούν πια ανενόχλητοι να πιστεύουν στον Χριστό.
Πέθανε στα Μύρα σε ηλικία 80 χρονών, το 343 μ.Χ. Τα λείψανα του Αγίου μετά τον θάνατό του φυλάσσονταν στην πόλη των Μύρων σε ναό που είχε ανεγερθεί προς τιμήν του. Κατά την παράδοση ο διάβολος μεταμορφωμένος σε γριά γυναίκα έστειλε με ένα καράβι λάδι για τις ακοίμητες κανδήλες του τάφου του Αγίου. Με αυτό το μαγεμένο λάδι είχε σκοπό να κάψει τον ναό και τα λείψανα του Αγίου, μην αντέχοντας την δόξα του Αγίου Νικολάου. Ο Άγιος εμφανίστηκε θαυματουργικά στον καπετάνιο του πλοίου που μετέφερε αυτό το λάδι και του είπε να πετάξει το μαγεμένο λάδι στην θάλασσα. Όταν ο καπετάνιος ακολούθησε την εντολή του Αγίου, το λάδι πήρε φωτιά την στιγμή που ρίχτηκε στην θάλασσα και άρχισε να στροβιλίζεται!
Από την πόλη των Μύρων, τα λείψανα του Αγίου μεταφέρθηκαν από τους σταυροφόρους της πρώτης σταυροφορίας στο Μπάρι της Ιταλίας το 1087 μ.Χ. Στην πόλη αυτή βρίσκονται και τιμούνται έως σήμερα.
Είναι ο προστάτης Άγιος των θαλασσινών, των αρτοποιών, των ταξιδιωτών, των παιδιών, των θυμάτων δικαστικών πλανών και των ενεχυροδανειστών και εμπόρων.
Ο Άγιος Νικόλαος, θεωρείται ο κατ’ εξοχήν προστάτης των ναυτικών καθώς και του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού και Λιμενικού Σώματος, γιατί στον βίο του αναφέρονται θαύματα που έχουν σχέση με την θάλασσα. Για τον λόγο αυτό, όλα τα πλοία του πολεμικού ναυτικού, καθώς και όλα τα εμπορικά, φέρουν την εικόνα του Παρεκκλήσια που φέρονται επί πλοίων είναι αφιερωμένα στον Άγιο Νικόλαο, όπως και εκείνο στο ιστορικό Θ/Κ Γ.Αβέρωφ.
Η ημέρα τιμής του Αγίου Νικολάου είναι επίσημη αργία σε όλα τα Ελληνικά πλοία, λιμένες, Υπηρεσίες λιμένων και ναυτιλιακές εταιρείες.
Επίσημη επίσης αργία είναι για το Πολεμικό Ναυτικό, το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας και το Λιμενικό Σώμα.
