Ο Μίκης Θεοδωράκης και ο Νίκος Γκάτσος υπήρξαν δύο από τις σημαντικότερες μορφές της ελληνικής μουσικής και ποίησης, αντίστοιχα. Η συνεργασία τους, αν και όχι εκτενής, άφησε ανεξίτηλο αποτύπωμα στο ελληνικό τραγούδι, συνδυάζοντας τη μελωδική ιδιοφυΐα του Θεοδωράκη με την ποιητική δύναμη του Γκάτσου.
Σε κάποιο παλαιότερο αφιέρωμα της ΕΡΤ, ο Μίκης Θεοδωράκης αναφέρεται με βαθιά εκτίμηση στον Νίκο Γκάτσο, τονίζοντας τη μοναδική του ικανότητα να συνδυάζει ποίηση και μουσική με τρόπο που αγγίζει την ψυχή του λαού. Ο Θεοδωράκης επισημαίνει ότι ο Γκάτσος δεν ήταν απλώς ένας στιχουργός, αλλά ένας ποιητής που κατάφερε να μεταφέρει τον λόγο του σε τραγούδια που μιλούν άμεσα στην καρδιά των ανθρώπων. Η συνεργασία τους, αν και περιορισμένη σε αριθμό, υπήρξε εξαιρετικά σημαντική, με αποκορύφωμα τον δίσκο «Θαλασσινά Φεγγάρια», ο οποίος συνδυάζει τη μουσική του Θεοδωράκη με τους ποιητικούς στίχους του Γκάτσου.
Ο Θεοδωράκης αναφέρει επίσης ότι η συνεργασία τους βασίστηκε σε αμοιβαίο σεβασμό και κοινό όραμα για την τέχνη, δημιουργώντας έργα που παραμένουν διαχρονικά και αγαπημένα στο ελληνικό κοινό. Η συμβολή του Γκάτσου στην ελληνική μουσική και ποίηση αναγνωρίζεται ως καθοριστική, με τον Θεοδωράκη να τον χαρακτηρίζει ως έναν από τους σημαντικότερους ποιητές της εποχής του.
Η Συνεργασία τους: «Θαλασσινά Φεγγάρια» & «Αρχιπέλαγος»
Η πιο γνωστή συνεργασία τους αποτυπώθηκε στον δίσκο Θαλασσινά Φεγγάρια, που κυκλοφόρησε το 1974. Ο δίσκος περιλαμβάνει τραγούδια όπως «Νύχτα δίχως άκρη» και «Θαλασσινά φεγγάρια», με ερμηνευτές τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, τη Βίκυ Μοσχολιού και τη Μαρία Φαραντούρη. Αξίζει να σημειωθεί ότι η κυκλοφορία του δίσκου είχε προγραμματιστεί για τις 21 Απριλίου 1967, αλλά αναβλήθηκε λόγω της επιβολής της δικτατορίας στην Ελλάδα.
Η ιστορία της «Μυρτιάς» όπως την περιγράφει ο Μίκης Θεοδωράκης
“Μια μέρα που περνούσαμε με το αυτοκίνητο στην πλατεία Κολωνακίου με τη Μυρτώ, ο Μόνος, ο Γκάτσος και ο τότε Γενικός Διευθυντής του ΕΙΡ Σπυρομήλιος μας κάλεσαν να καθίσουμε στο τραπέζι τους, που ήταν στο πεζοδρόμιο. Κατεβήκαμε και μείναμε για λίγο μαζί τους. Την άλλη μέρα, στου Φλόκα, ο Νίκος μου δίνει ένα χαρτάκι και μου λέει: «Το ’γραψα χθες για τη Μυρτώ». Την άλλη μέρα έκανα πρόβα τη «Μυρτιά» με τη Γιοβάννα στο γραφείο της Fidelity. Μόλις μας άκουσε ο Μάνος, λέει: «Θέλω να το διευθύνω εγώ». Όπως είμαστε, φωνάζουμε τους μουσικούς και γύρω στις 8 το βραδάκι είχε γίνει ένα αληθινό μουσικό θαύμα. Μια νέα τραγουδίστρια γεννήθηκε σε μια απ’ τις πιο μαγικές στιγμές του Χατζιδάκι. Έτσι η «Μυρτιά» άρχισε να ταξιδεύει σπάζοντας πρώτη το φράγμα των 100.000 δίσκων. Όμως έπρεπε να βρεθεί κι ένα δεύτερο τραγούδι. Τότε θυμήθηκα το «Honeymoon Song». Ο Γκάτσος έγραψε στο άψε-σβήσε τους στίχους και ο Μάνος ξανά στο στούντιο της Κολούμπια με τη Γιοβάννα. Αυτή είναι η ιστορία της «Μυρτιάς». Αργότερα θα την ηχογραφούσα κι εγώ με τον Μπιθικώτση και τη Λίντα συγχρόνως”.
«Αρχιπέλαγος»
Επιπλέον, στο έργο του Θεοδωράκη Αρχιπέλαγος περιλαμβάνεται το τραγούδι «Ροδόσταμο», με στίχους του Γκάτσου, επιβεβαιώνοντας τη δημιουργική τους συνέργεια.
ΕΛΛΑΔΟΓΡΑΦΙΑ~Μίκης Θεοδωράκης~Μάνος Χατζιδάκις~Νίκος Γκάτσος
Στα Παράλογα Τραγούδια Της Φθοράς Και Του Ονείρου (Ελλαδογραφία), το 1976, ο Μίκης Θεοδωράκης τραγουδάει για τελευταία φορά Νίκο Γκάτσο. Με μουσική του Μάνου Χατζιδάκι αλλά ενορχήστρωση του Μίκη. Η πρώτη φορά είχε ξεχωριστό ενδιαφέρον. Ο Γκάτσος έβαλε στην παλάμη του Μίκη ορισμένους στίχους οι οποίοι μπορεί να τον αφορούσαν. Το 1961, στο Παρίσι, βλέπει την πρόχειρη κόπια της ταινίας, Η Σκιά της Γάτας, προκειμένου να γράψει μουσική για το φιλμ. Εκεί θυμάται το χαρτάκι του ποιητή. Μόλις ανάβουν τα φώτα, ο Θεοδωράκης, αρχίζει να μελοποιεί. Δεν τον συγκίνησαν όσα είδε. Μάλιστα, είπε στους υπεύθυνους ότι θα έπρεπε να την ξαναδεί!
Η συνεργασία του Μίκη Θεοδωράκη με τον Νίκο Γκάτσο αποτελεί ένα φωτεινό παράδειγμα της σύζευξης μουσικής και ποίησης, προσφέροντας στο ελληνικό κοινό τραγούδια που παραμένουν διαχρονικά.