Τη μνήμη των τριών Ιεραρχών, τίμησε εχθές ο Σύλλογος μας

Πραγματοποιήθηκε εχθές, στα γραφεία του Συλλόγου μας, η εκδήλωση – αφιέρωμα  στη μνήμη τριών ξεχωριστών προσωπικοτήτων της παγκόσμιας ιστορίας, των ισάριθμων Ιεραρχών, του Μεγάλου Βασιλείου, του Γρηγορίου του Ναζιανζηνού και του Ιωάννου του Χρυσοστόμου.

Κεντρικός ομιλητής της εκδήλωσης ήταν ο Δημήτριος Λάσκος, καθηγητής και γραμματέας του Συλλόγου. Στη συνέχεια προβλήθηκε  βίντεο–αφιέρωμα στο έργο και την προσφορά  των Τριών Ιεραρχών στα γράμματα, στην Ορθοδοξία  και στην εκκλησία.

Διαβάστε παρακάτω την ομιλία που εκφωνήθηκε στην εκδήλωση:

Η αποψινή μας ταπεινή εκδήλωση φιλοδοξεί να αποτελέσει εκδήλωση τιμής και μνήμης των τριών μεγίστων φωστήρων της τρισηλίου θεότητος, των τριών μελίρυτων ποταμών της σοφίας, των τριών επισκόπων που με τις ακτίνες των θείων τους λόγων φωτοδότησαν την οικουμένη και πότισαν όλη την κτίση με τα νάματα της θεογνωσίας.

Τιμούμε, λοιπόν, σήμερα τη μνήμη των τριών Ιεραρχών, του Μεγάλου Βασιλείου, του Θεολόγου Γρηγορίου και του Χρυσορρήμονος Ιωάννου.

Κατά τον 11° αιώνα, στα χρόνια του Αλεξίου Κομνηνού, στην Κωνσταντινούπολη ξέσπασε μια μεγάλη διαμάχη. Άνθρωποι των γραμμάτων και μη, χωρίστηκαν σε παρατάξεις και διαφώνησαν σφόδρα μεταξύ τους για το ποιός Ιεράρχης ήταν ο σπουδαιότερος, ποιός ωφέλησε περισσότερο την Εκκλησία.

Οι Βασιλίτες, οι Γρηγορίτες, και οι Ιωαννίτες δημιούργησαν μεγάλη αναστάτωση στη Βασιλεύουσα, σε σημείο που διασάλευαν όχι μόνο την Εκκλησιαστική αλλά και τη δημόσια τάξη.

Η λύση στο πρόβλημα έμελλε να δοθεί από τους ίδιους τους τρεις μεγάλους Αγίους Πατέρες της Εκκλησίας μας, όταν παρουσιάστηκαν στον Επίσκοπο Ευχαϊτων Ιωάννη και, ανάμεσα στα άλλα, ζήτησαν να παύσουν οι έριδες των Χριστιανών και να καθιερωθεί ο συνεορτασμός και των τριών σε κοινή εορτή.

Από τότε, λοιπόν, ορίστηκε η 30η Ιανουαρίου ως η μέρα μνήμης των Τριών Ιεραρχών, μια κι ο Ιανουάριος είναι ο μήνας κατά τον οποίον και οι τρεις εορτάζουν.

Οκτώ αιώνες αργότερα, το 1842, το Πανεπιστήμιο Αθηνών καθιέρωσε για όλη την ελεύθερη Ελλάδα την εορτή των Τριών Ιεραρχών ως ημέρα αφιερωμένη στην Παιδεία και στα Γράμματα.

Οι τιμώμενοι σήμερα Τρεις Ιεράρχες, στην κοινή μας συνείδηση, είναι οι κατ’ εξοχήν Προστάτες τῆς Παιδείας καί τῆς Ἐπιστήμης. Κι αυτό γιατί ἀνέδειξαν τήν πολιτισμική ἀξία τῆς φιλοσοφικῆς γνώσης καί τῆς ἀποκεκαλυμμένης Εὐαγγελικῆς Ἀλήθειας. Διότι ὡς δημιουργικοί Παιδαγωγοί μετέβαλαν τίς συνθῆκες πού κλήθηκαν νά ἀντιμετωπίσουν καί μέ τήν ζωήν τους νοηματοδότησαν τό ἐπίπεδο τοῦ νοήματος τῆς Παιδείας.

Με τη ζωή και το έργο τους έγιναν φάροι του ελληνορθοδόξου Πνεύματος, στηλιτευτές της πνευματικής ένδειας και της υλικοφροσύνης του καιρού τους, φωτεινά παραδείγματα άσκησης, ταπείνωσης και θυσιαστικής ομολογίας. Και  συνέδεσαν άρρηκτα την ελληνική κλασσική παιδεία με το ανέσπερο και αποκαλυπτικό φως της χριστιανικής διδασκαλίας.

Ὁ Μέγας Βασίλειος προτείνει στούς Χριστιανούς νά διδάσκονται ὅ,τι ἀγαθό ὑπάρχει στά ἀρχαιοελληνικά κείμενα, ἀλλά νά ἀποφεύγουν τίς θρησκευτικές δοξασίες πού περιλαμβάνονται σ’ αὐτά.

Ὁ Ἐπίσκοπος τῆς Καισαρείας μέ τό τεράστιο φιλανθρωπικό ἔργο, δείχνει σεβασμό πρός τήν κλασική παιδεία, τῆς ὁποίας ἦταν μέτοχος, ἀλλά παραλλήλως καλεῖ τούς νέους νά εἶναι ἐπιλεκτικοί καί νά ἀπορρίπτουν ὁτιδήποτε τούς ἀπομακρύνει ἀπό τήν ἀρετή.

Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ἐκφράζει τήν ἀγάπη του καί τήν ἐκτίμησή του πρός τήν «θύραθεν παιδεία», δηλαδή τήν κλασική γραμματεία τῶν προγόνων μας καί τονίζει: «Νομίζω ὅτι ἔχει γίνει παραδεκτό ἀπ’ ὅλους τούς συνετούς ἀνθρώπους ὅτι ἡ παιδεία εἶναι τό πρῶτο ἀπό τά ἀγαθά πού ἔχουμε. Καί ὄχι μόνον ἡ Χριστιανική, πού εἶναι ἡ ἐκλεκτότερη καί ἐπιδιώκει τή σωτηρία καί τό κάλλος τῶν θείων πραγμάτων, τά ὁποῖα μόνον μέ τόν νοῦ συλλαμβάνονται. … Ἀλλά καί ἡ ἐξωχριστιανική παιδεία. … Ἀπό αὐτά πού μᾶς προσφέρει ἡ ἐξωχριστιανική παιδεία παραδεχθήκαμε ὅ,τι εἶναι χρήσιμο στήν ἔρευνα καί στίς θεωρητικές ἀναζητήσεις, ἐνῶ ἀποκρούσαμε κάθε τί πού ὁδηγεῖ στήν εἰδωλολατρία, στήν πλάνη καί στό βάθος τῆς καταστροφῆς. Μάλιστα, ἀπό τήν ἐξωχριστιανική παιδεία ἔχουμε ὠφεληθεῖ στήν εὐσέβεια καί στή λατρεία τοῦ Θεοῦ, γιατί γνωρίσαμε καλά τό ἀνώτερο ἀπό τό χειρότερο καί ἔχουμε κάνει δύναμη τῆς διδασκαλίας μας τίς ἀδυναμίες ἐκείνης».

Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης θεωρεῖται σήμερα ὡς σπουδαῖος παιδαγωγός καί θεμελιωτής τῆς σύγχρονης παιδαγωγικῆς.

Δίδασκε ὅτι ὁ χαρακτήρας τοῦ παιδιοῦ διαπλάθεται κατά τήν πολύ τρυφερή ἡλικία καί ἀπό τότε πρέπει νά διδάσκουμε σέ κάθε πλάσμα νά σέβεται τόν Θεό καί τούς συνανθρώπους του.

Ἡ παιδεία κατά τούς Τρεῖς Ἱεράρχες πρέπει νά ἀποτελεῖ δρόμο προσωπικῆς ἀπελευθέρωσης, ἀνόρθωσης τοῦ ὅλου ἀνθρώπου καί ὄχι διαδικασία ἐξαναγκασμοῦ καί ἀνελευθερίας. Ὁ Ἰωάννης Χρυσόστομος θεωρεῖ ὅτι ἡ προσωπικότητα τοῦ δασκάλου καί ἡ σχέση μέ τούς μαθητές του εἶναι αὐτά πού προέχουν. Ἡ σχέση δάσκαλου-μαθητῆ πρέπει νά εἶναι βασισμένη πάνω στήν ἀγάπη καί τόν ἀλληλοσεβασμό. «Τό φιλεῖν καί φιλεῖσθαι» εἶναι ἡ ἀπαράβατη παιδαγωγική ἀρχή.

Σύμφωνα μέ τον Γρηγόριο, ἡ παιδεία εἶναι πνευματικό ἀγαθό πρώτης προτεραιότητας. Τό νά ἐπιχειρεῖ κανείς νά ἐκπαιδεύει ἄλλους, ὅταν ὁ   ἴδιος ἔχει ἔλλειμμα ἀγωγῆς, εἶναι τολμηρό καί ἀνόητο. Νά διδάσκεις μέ τό παράδειγμά σου τονίζει, διαφορετικά ὅτι κτίζεις μέ τό δεξί, τό γκρεμίζεις μέ τό ἀριστερό.

Ἡ διδασκαλία στήν τάξη, λέει ὁ Βασίλειος ὁ Μέγας, πρέπει νά γίνεται εὐχάριστα, γιατί μόνο τότε ἡ γνώση παραμένει μόνιμη. Μορφωμένος καί σοφός  δέν εἶναι ὁ πολύξερος, ἀλλά ὁ ἐνάρετος καί ἀκέραιος σάν χαρακτήρας.

Δέν θά ἦταν καθόλου ὑπερβολή νά σημειώσουμε ὅτι οἱ τρεῖς τιμώμενοι    διδάσκαλοι προσέγγισαν κάθε κοινωνικό, ἠθικό καί κυρίως παιδαγωγικό καί διδακτικό θέμα. Τούς ἀπασχόλησε ὁ σκοπός τῆς ἀγωγῆς, ἡ προσωπικότητα τοῦ παιδαγωγοῦ, ἡ μεθοδικότητα τῆς διδασκαλίας, ἡ ἑλκυστικότητα τοῦ μαθήματος, οἱ ἀντιληπτικές ἱκανότητες καί δυνατότητες τῶν μαθητῶν, τά μέσα  ἀγωγῆς, οἱ ποινές καί οἱ ἀμοιβές, ὁ ἐπαγγελματικός προσανατολισμός, ὁ ἐποπτικός τρόπος διδασκαλίας.

Δεκαέξι καί πλέον αἰῶνες πέρασαν ἀπό τήν ἐποχή τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν.

Και χωρίς να απαξιώνουμε τα σύγχρονα επιτεύγματα της τεχνολογίας, πρέπει όλοι μας να παραδεχθούμε ότι η σημερινή πνευματική κατάσταση της ανθρωπότητας δείχνει να βρίσκεται ακόμη στη λίθινη εποχή.

Ὁ οἰκονομικός ὁλοκληρωτισμός, τό δίκαιο τοῦ ἰσχυροτέρου, η συνεχώς διογκούμενη ανομία των αρχόντων και του λαού μας, η νόμιμη πλέον συμβίωση στις μέρες μας του εγωκεντρισμού και της σαρκολατρείας, ἤδη κάνουν πράξη τό ξεθεμελίωμα οἰκογενειῶν και κοινωνιών καί απειλούν ανοικτά την πολιτισμική μας ταυτότητα και την Παράδοσή μας.

Ἡ ψυχρή  νέα παγκόσμια τάξη ὁδηγεῖ τους λαούς σέ ἀνώνυμη μάζα και τους  ἀνθρώπους σέ   ἀπόγνωση, ἀταξία καί ἀργό  θάνατο. Ἕνας τέτοιος ἀνάλγητος καί θνησιγενής πολιτισμός εἶναι διαμετρικά ἀντίθετος μέ τό δικό μας πολιτισμό, τόν ἱερό πολιτισμό τῆς Ρωμηοσύνης, πού θεμελιώθηκε καί ὑπηρετήθηκε ἀπό ἁγίους σάν τά σημερινά τιμώμενα πρόσωπα.

Ο Βασίλειος, ο Γρηγόριος καί ο Χρυσόστομος, οἱ τρεῖς μέγιστοι φωστῆρες τῆς  οἰκουμένης, ὑπῆρξαν ἀξιοθαύμαστοι ἐπιστήμονες, κοινωνικοί ἐργάτες, ἄνθρωποι  τοῦ μόχθου, τῆς ἀγάπης καί τῆς ἀνιδιοτέλειας, ἀγωνιστές τῆς ἀλήθειας καί τῆς δικαιοσύνης, μορφές ὑπομονῆς, ἀνεξικακίας καί ἀνθρωπιᾶς, σοφοί καί ἀξεπέραστοι παιδαγωγοί καί δάσκαλοι, πού συνδύασαν ἄριστα την ἐπιστήμη καί την ἀρετή. Και με τη στάση τους εμπνέουν και γίνονται λαμπρά παραδείγματα για τον σύγχρονο άνθρωπο.

Σε περίοδο ανάλογη με τη δική μας, σε περίοδο αιρέσεων και διωγμών, ακολασίας και κοινωνικής αδικίας, οι Άγιοι Πατέρες δεν σιώπησαν. Ο άγιος Γρηγόριος, ο κατεξοχήν νηπτικός και ησυχαστικός των Τριών, επιστρατεύτηκε και έγινε εκκλησιαστικός ηγέτης και κοινωνικός αναμορφωτής, αντιρρητικός θεολόγος και ιεροκήρυκας μεγαλοφωνότατος.

Μιλώντας γιά τά κρυφά καί φανερά χτυπήματα  πού στοχοποιοῦν τή Χριστιανική μας ταυτότητα ὁ Χρυσόστομος ἀναφέρει:

«Τά κύματα εἶναι ἄφθονα καί ἡ τρικυμία ἀπειλητική. Ὅμως δέν πρόκειται νά μᾶς βυθίσουν, γιατί στηριζόμαστε σέ βράχο ἀσάλευτο.  Ἄς ἐπιμένει ἡ θάλασσα, δέν πρόκειται νά διαλύσει τό βράχο. Ας ὑψώνονται ἀπειλητικά τα κύματα, δέν ἔχουν τή δύναμη νά καταποντίσουν τό σκάφος. Τί ἔχουμε νά φοβηθοῦμε; Μήπως τόν θάνατο; Γιά μένα ζωή εἶναι ὁ Χριστός καί στό Χριστό θά μέ ὁδηγήσει ὁ θάνατος. Τί ἔχουμε νά φοβηθοῦμε; Μήπως τήν ἐξορία; Ὅπου καί νά μᾶς πᾶνε ὁ Θεός εἶναι παρών… Δέ φοβᾶμαι τή φτώχεια, δέν φοβᾶμαι τό θάνατο..»

Αυτή τη μεγάλη παρακαταθήκη των τριών Ιεραρχών πρέπει κι εμείς σήμερα να εγκολπιστούμε. Να συνδεθούμε και να ενωθούμε  μαζί τους. Να υἱοθετήσουμε τίς    ἀρχές τους, τήν πίστη, τήν ἐλπίδα, τόν ἡρωισμό, τήν ἀντίσταση στή διαφθορά, την αλλοτρίωση και την πνευματική σήψη.

Κι αν εκλείπουν σήμερα Βασίλειοι και Γρηγόριοι και Χρυσόστομοι, ας μην απελπιζόμαστε. Η κληρονομιά των Tριών μπορεί να αποτελέσει οδοδείκτη για τον χειμαζώμενο σήμερα άνθρωπο και τροχοπέδη στον επαπειλούμενο αφανισμό της Πίστης και της Πατρίδας μας.

Διά πρεσβειών των αγίων τριών Ιεραρχών, Κύριος ο Θεός ελεήσαι ημάς. Αμήν.