Οἱ παρακλητικοί κανόνες τῆς Θεοτόκου

Τό Δε­κα­πεν­ταύ­γου­στο εἶ­ναι μιά πε­ρί­ο­δος τοῦ Ἐκ­κλη­σι­α­στι­κοῦ ἔ­τους, κα­τά τήν ὁ­ποί­α ἡ ὀρ­θό­δο­ξη ψυ­χή στρέ­φει τά μά­τια μέ βα­θειά κα­τά­νυ­ξη πρός τήν Ὑ­πε­ρα­γί­α Θε­ο­τό­κο. Ἐ­πί δε­κα­πέν­τε ἡ­μέ­ρες, πρίν ἀ­πό τήν ἑ­ορ­τή τῆς Κοι­μή­σε­ως, ση­μαί­νουν οἱ καμ­πά­νες τήν ὥ­ρα τοῦ δει­λι­νοῦ καί τά πλή­θη τῶν πι­στῶν πᾶ­νε νά ψάλ­λουν τόν Μι­κρό καί τόν Με­γά­λο Πα­ρα­κλη­τι­κό Κα­νό­να. Ἀ­νά­λο­γη κα­τά­νυ­ξη ἔ­χει βέ­βαι­α καί ἡ πε­ρί­ο­δος τῶν Χαι­ρε­τι­σμῶν τῆς Πα­να­γί­ας. Ἀλ­λά ἐ­νῶ στούς Χαι­ρε­τι­σμούς κυ­ρια­ρχεῖ ὁ ὑ­μνο­λο­γι­κός τό­νος, ἡ θρι­αμ­βι­κή δο­ξο­λό­γη­ση τῶν ἀ­πεί­ρων χα­ρί­των τῆς «Μη­τρός τοῦ Θε­οῦ γε­νο­μέ­νης», στούς Πα­ρα­κλη­τι­κούς Κα­νό­νες τοῦ Δε­κα­πεν­ταυ­γού­στου κυ­ρί­αρ­χος τό­νος εἶ­ναι τό πέν­θος καί ἡ ὀ­δύ­νη τῆς βα­ρυ­αλ­γού­σης ψυ­χῆς τοῦ πι­στοῦ πού ζη­τᾶ πα­ρά­κλη­ση καί πα­ρη­γο­ριά ἀ­πό τήν Πα­να­γί­α.

Οἱ Πα­ρα­κλη­τι­κοί Κα­νό­νες, ὁ Μι­κρός καί ὁ Μέ­γας ἤ ἁ­πλῶς ἡ Μι­κρή καί ἡ Με­γά­λη Πα­ρά­κλη­ση – ἐ­πει­δή διά τῶν ὕ­μνων αὐ­τῶν οἱ πι­στοί πα­ρα­κα­λοῦν τήν Πα­να­γί­α νά ἀ­κού­σῃ καί νά ἱ­κα­νο­ποι­ή­σῃ τά αἰ­τή­μα­τά τους – ψάλ­λον­ται με­τά τήν Ἀ­κο­λου­θί­α τῶν ἑ­σπε­ρι­νῶν τοῦ Δε­κα­πεν­ταυ­γού­στου, ἐ­ναλ­λάξ, δη­λα­δή τήν μί­α μέ­ρα ψάλ­λε­ται ἡ Με­γά­λη καί τήν ἄλ­λη ἡ Μι­κρή. Μό­νο κα­τά τούς ἑ­σπε­ρι­νούς τῶν Σαβ­βά­των καί τῆς Ἑ­ορ­τῆς τῆς Με­τα­μορ­φώ­σε­ως τοῦ Κυ­ρί­ου δέν ψάλ­λον­ται οἱ Πα­ρα­κλή­σεις καί τοῦ­το ἐ­πει­δή τό πε­ρι­ε­χό­με­νό τους εἶ­ναι πέν­θι­μο καί ἱ­κε­τευ­τι­κό καί δέν συμ­φω­νεῖ πρός τό χαρ­μό­συ­νο ὕ­φος τῶν ἑ­ορ­τα­στι­κῶν αὐ­τῶν ὕ­μνων. Ἐ­κτός, ὅ­μως, ἀ­πό τήν πε­ρί­ο­δο τοῦ Δε­κα­πεν­ταυ­γού­στου ἡ Μι­κρή, ἰ­δί­ως, Πα­ρά­κλη­ση ψάλ­λε­ται συ­χνά, «ἐν πά­σῃ πε­ρι­στά­σει καί θλί­ψει ψυ­χῆς», εἴ­τε στούς ἱ­ε­ρούς Να­ούς, εἴ­τε καί κα­τ’ οἶ­κον, ἀ­πό τούς πι­στούς, οἱ ὁ­ποῖ­οι ἐ­πι­θυ­μοῦν νά ἱ­κε­τεύ­σουν δι’ αὐ­τῆς τήν Θε­ο­τό­κο καί νά ἐ­πι­κα­λε­σθοῦν τήν με­σι­τεί­α της. 
Ἡ δέ δι­ά­κρι­ση τῶν Πα­ρα­κλή­σε­ων σέ Μι­κρή καί Με­γά­λη ὀ­φεί­λε­ται ἀ­πο­κλει­στι­κῶς καί μό­νον στήν ἔ­κτα­ση, τό μέ­γε­θος τῶν τρο­πα­ρί­ων. Τά τρο­πά­ρια, δη­λα­δή, τῆς Μι­κρῆς Πα­ρα­κλή­σε­ως εἶ­ναι μι­κρό­τε­ρα καί συν­το­μώ­τε­ρα ἀ­πό ἐ­κεῖ­να τῆς Με­γά­λης.

Ἡ Μι­κρή Πα­ρά­κλη­ση εἶ­ναι ποί­η­μα κά­ποι­ου ἀ­γνώ­στου ὑ­μνο­γρά­φου, ὁ ὁ­ποῖ­ος κα­τ’ ἄλ­λους μέν ὠ­νο­μά­ζον­ταν Θε­ο­στή­ρι­κτος καί ἦ­ταν Μο­να­χός, κα­τ’ ἄλ­λους δέ Θε­ο­φά­νης. Ὅ­πως φαί­νε­ται, ὅ­μως, πρό­κει­ται πε­ρί τοῦ ἰ­δί­ου προ­σώ­που, τό ὁ­ποῖ­ο ἔ­γι­νε Μο­να­χός καί ἀ­πό Θε­ο­φά­νης με­τω­νο­μά­σθη­κε σέ Θε­ο­στή­ρι­κτο.
Ἡ Με­γά­λη Πα­ρά­κλη­ση εἶ­ναι ἔρ­γο τοῦ Θε­ο­δώ­ρου τοῦ Β΄, τοῦ Δου­κός, Βα­σι­λέ­ως τῆς Νι­καί­ας, τοῦ ἐ­πο­νο­μα­ζο­μέ­νου Λα­σκά­ρε­ως, ὁ ὁ­ποῖ­ος ἔ­ζη­σε πε­ρί τά μέ­σα τοῦ 13ου αἰ­ῶ­νος καί εἶ­ναι πο­λύ με­τα­γε­νέ­στε­ρος τοῦ Θε­ο­στη­ρί­κτου, τοῦ Μο­να­χοῦ.

Οἱ δύ­ο Πα­ρα­κλή­σεις, πλήν τοῦ Κα­νό­νος, πε­ρι­λαμ­βά­νουν στήν Ἀ­κο­λου­θί­α τους καί Ψαλ­μούς, δε­ή­σεις ὑ­πέρ τῶν ζών­των πι­στῶν, ὑ­πέρ τῶν ὁ­ποί­ων τε­λοῦν­ται, καί Εὐ­αγ­γε­λι­κή πε­ρι­κο­πή. Τό πε­ρι­ε­χό­με­νό τους εἶ­ναι ἱ­κε­τευ­τι­κό, συγ­κι­νεῖ τούς πι­στούς, δι­δά­σκει καί προ­τρέ­πει αὐ­τούς νά προ­στρέ­χουν μέ θάρ­ρος καί ἐμ­πι­στο­σύ­νη πάν­το­τε πρός τήν Κυ­ρί­α Θε­ο­τό­κο, τήν Με­γά­λη Μη­τέ­ρα τους, γιά νά βρί­σκουν πα­ρη­γο­ριά καί νά λαμ­βά­νουν βο­ή­θεια στίς ἀ­νάγ­κες τους.

Πρός τήν Κυ­ρί­α Θε­ο­τό­κο­ ἄς ψάλ­λου­με καί μεῖς μέ πί­στη καί ἐκ βά­θους καρ­δί­ας τίς ἱ­ε­ρές Πα­ρα­κλή­σεις καί μα­ζί μέ τούς ἱ­ε­ρούς ὑ­μνω­δούς, ἄς ἐ­πα­να­λαμ­βά­νου­με: «Βλέ­ψον ἱ­λέ­ῳ ὄμ­μα­τί σου καί ἐ­πί­σκε­ψαι τήν κά­κω­σιν, ἥν ἔ­χο­μεν, καί δει­νῶν συμ­φο­ρῶν καί βλά­βης καί κιν­δύ­νων καί πει­ρα­σμῶν ἡ­μᾶς λύ­τρω­σαι, ἀ­με­τρή­τῳ σου ἐ­λέ­ει», μέ τήν ἀ­κρά­δαν­τη βε­βαι­ό­τη­τα ὅ­τι «δέν θά πα­ρί­δῃ τήν πε­νι­χράν δέ­η­σίν μας, τόν κλαυθ­μόν καί τά δά­κρυ­α καί τούς στε­ναγ­μούς μας, ἀλ­λά θά πλη­ρώ­σῃ τάς αἰ­τή­σεις μας», γιά νά δο­ξά­ζου­με Αὐ­τήν με­τά πό­θου πάν­το­τε.