Η 12η Ιουλίου 1920 σηματοδότησε την πιο λαμπρή ημέρα της απελευθερωτικής εκστρατείας του ελληνικού στρατού στην ανατολική Θράκη, καθώς τα πρώτα στρατιωτικά τμήματα εισήλθαν στην πανάρχαια ιστορική Αδριανούπολη.
Μέσα σε ένα παραλήρημα ενθουσιασμού, όπως μαρτυρούν πηγές της εποχής, ο ελληνικός πληθυσμός της πόλης υποδέχθηκε τα αποσπάσματα του 3/40 Συντάγματος Ευζώνων που από το μεσημέρι διερχόταν τη γέφυρα του Έβρου από την περιοχή του Καραγάτς και κινούνταν σε σχηματισμούς στον κεντρικό δρόμο της θρακικής πρωτεύουσας.
Η κατάληψη της Αδριανού, ήρθε από την ευόδωση των επιχειρήσεων της Στρατιάς Θράκης (9η Μεραρχία και Μεραρχία Ξάνθης) με τη διάβαση του Έβρου ποταμού και σε συνδυασμό με αποβατική επιχείρηση της Μεραρχίας Σμύρνης μέσω της Προποντίδας, από τη Μικρά Ασία στην Ανατολική Θράκη.
Η οργάνωση του Κέντρου Επιχειρήσεων της Στρατιάς Θράκης στο Διδυμότειχο με Διοικητή τον Αντιστράτηγο Εμμανουήλ Ζυμβρακάκη και η άφιξη του Βασιλιά Αλεξάνδρου στην περιοχή στις 7/8 Ιουλίου, σηματοδότησαν και την έναρξη των επιθετικών επιχειρήσεων για την κατάληψη της Ανατολικής Θράκης.
Έτσι στις 7 Ιουλίου ξεκίνησε η αποβατική ενέργεια της Μεραρχίας Σμύρνης, από τα λιμάνια Πανόρμου και Αρτάκης στη Ραιδεστό και στην Ηράκλεια της Προποντίδας. Την ίδια ημέρα η 9η (ΙΧ) Μεραρχία που είχε αναπτυχθεί από την περιοχή Πυθίου μέχρι Καραγάτς, δέχθηκε επιθέσεις από την τουρκική πλευρά, τόσο στο Πύθιο, όσο και στο Καραγάτς (κυρίως με ισχυρό βομβαρδισμό Πυροβολικού). Το Ελληνικό Πυροβολικό απάντησε με πυρά, αποκρούοντας την εχθρική επίθεση, η οποία επαναλήφθηκε και τις νυχτερινές ώρες.
Την επομένη, στις 8 Ιουλίου μετακινήθηκε από την Αλεξανδρούπολη στο Διδυμότειχο και ο Σταθμός Διοικήσεως της Στρατιάς Θράκης. Επίσης Τμήματα Ευζώνων από το Μικτό Απόσπασμα του Καραγάτς επιχείρησαν επιθετική αναγνώριση προς την γέφυρα του Έβρου στην είσοδο της Αδριανούπολης, όμως δέχθηκε ισχυρά τουρκικά πυρά, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 17 Εύζωνοι και ο Λοχαγός Νικόλαος Διαμάντης. Επίσης άλλοι 2 Εύζωνοι συνελήφθησαν αιχμάλωτοι από τους Τούρκους.
Από τις 9 Ιουλίου, η Μεραρχία Σμύρνης που είχε ολοκληρώσει την απόβασή της, άρχισε την προέλαση στο εσωτερικό της Ανατολικής Θράκης σε τρεις φάλαγγες (με το 3ο ,30ο και 28ο Συντάγματα Πεζικού). Ταυτόχρονα στην περιοχή του Πυθίου οι Τούρκοι απάντησαν με πυκνά πυρά Πυροβολικού, τόσο προς τα χαρακώματα όσο και προς το Σιδηροδρομικό Σταθμό. Η αντίδραση του Ελληνικού Πυροβολικού, σταμάτησε την ενέργεια των Τούρκων για άλλη μια φορά.
Στις 10 Ιουλίου, οι φάλαγγες της Μεραρχίας Σμύρνης κατέλαβαν την Αρκαδιούπολη (Λουλέ Μποργκάζ) και Χαριούπολη (Χαϊράν Μπολού), ενώ επανελήφθησαν οι τουρκικές επιθέσεις με βομβαρδισμό στο Πύθιο, προξενώντας μερικές ζημιές στις γέφυρες. Το ίδιο βράδυ γεφυρώθηκε ο Έβρος ποταμός στην περιοχή του Σουφλίου, από όπου διάβηκε το 13ο Σύνταγμα Πεζικού της Μεραρχίας Ξάνθης, το οποίο από 21 Μαΐου 1920 είχε εγκατασταθεί στο Διδυμότειχο.
Συνεχίστηκε με διάβαση και άλλων τμημάτων της Μεραρχίας, τα οποία προέλασαν και το μεσημέρι της 11ης Ιουλίου εισήλθαν στη Μακρά Γέφυρα (Ουζούν Κιοπρού), όπου συνελήφθησαν αιχμάλωτοι Τούρκοι Αξιωματικοί και στρατιώτες και επίσης κατασχέθηκαν όπλα και πολεμικό υλικό.
Το απόγευμα της 11ης Ιουλίου στα όρια του Καραγάτς, Επιτροπή από την Αδριανούπολη, αποτελούμενη από τον Δήμαρχο της πόλης και τους επικεφαλείς των 5 θρησκευτικών κοινοτήτων της πόλης, τον Μητροπολίτη Πολύκαρπο Βαρβάκη, τον Μουφτή, τους Επισκόπους Βουλγαρικής και Αρμενικής Εκκλησίας, καθώς και τον Εβραίο Αρχιρραβίνο. Η επιτροπή που συνοδευόταν από το Έλληνα ιατρό κ.Τσαγκρή και έναν Τούρκο αξιωματικό, προσέφερε την παράδοση της πόλης στο Διοικητή του Μικτού Αποσπάσματος Καραγάτς, Συνταγματάρχη Ξύδη, ο οποίος τελικά απαίτησε την άμεση παράδοση της πόλης.
Έτσι στις 12 Ιουλίου 1920, όταν διαπίστωσαν στην περιοχή του Καραγάτς της πλήρη διάλυση των Τουρκικών δυνάμεων, συγκεντρώθηκαν τα τμήματα των Ευζώνων πλησίον στη γέφυρα του Έβρου και από τις μεσημβρινές ώρες άρχισε η διέλευση της γέφυρας και η είσοδος των τμημάτων στην Αδριανούπολη.
Στις 13 Ιουλίου ο νεαρός Βασιλιάς Αλέξανδρος εισήλθε θριαμβευτικά στην ιστορική πόλη, συνοδευόμενος από το Διοικητή της Στρατιάς Θράκης, Στρατηγό Ζυμβρακάκη και το Επιτελείο του.
Η είσοδος αυτή έδωσε έναυσμα για συγκινητικούς πανηγυρισμούς από τους Έλληνες Θράκες της Αδριανούς. Από τη γέφυρα του Έβρου που ονομάστηκε τιμητικά «Γέφυρα Λοχαγού Διαμάντη» και για περίπου 2 χιλιόμετρα μέχρι την Μητρόπολη Αδριανούπολης, ο δρόμος στρώθηκε με χαλιά και λουλούδια και γαλανόλευκες σημαίες που πολλές κεντήθηκαν κρυφά, στόλισαν τους εξώστες και τα παράθυρα των σπιτιών. Ενώ τα πλήθη του κόσμου ζητωκραύγαζαν υπέρ του νεαρού Βασιλιά και των Ελληνικών απελευθερωτικών στρατευμάτων.
Στη Μητρόπολη Αδριανούπολης, στον τόπο που μαρτύρησε ο Αδριανουπολίτης Πατριάρχης Κύριλλος ΣΤ΄, μετά από πεντέμισι αιώνες σκλαβιάς τελέστηκε η πανηγυρική δοξολογία της Νίκης και της Απελευθέρωσης, όπου εψάλη πάνδημα ο ύμνος «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ…».
Ως τα τέλη του ίδιου μήνα είχε ολοκληρωθεί η κατάληψη ολόκληρης της Ανατολικής Θράκης και με τη συνθήκη των Σεβρών (28 Ιουλ./10 Αυγ. 1920) παραχωρήθηκε στην Ελλάδα η Ανατολική Θράκη ως την Τσατάλτζα. Η Κωνσταντινούπολη και τα Στενά χαρακτηρίστηκαν ουδέτερη ζώνη υπό τον έλεγχο της διεθνούς συμμαχικής επιτροπής.
Δυστυχώς, η λαμπρή αυτή ημέρα λησμονιέται υπό το σκότος της εγκατάλειψης της Ανατολικής Θράκης και της Αδριανούπολης μετά την Μικρασιατική καταστροφή και την απόδοσή της περιοχής στην Τουρκία μετά τη Συνθήκη της Λωζάνης.
ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΔΟΞΑ
ΣΤΟΥΣ ΜΑΧΗΤΕΣ ΚΑΙ ΑΠΕΛΕΥΡΩΤΕΣ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ!
Πηγές:
Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού «Επιχειρήσεις εις Θράκην (1919–1923)», (1969) επανέκδ. 1986
Άγγελου Γερμίδη, «Η Απελευθέρωσις της Ανατολικής Θράκης τον Ιούλιον του 1920 και η δραματική εγκατάλειψις της τον Οκτώβριον του 1922», Θρακική Εστία Θεσσαλονίκης (1985)
Hi there, just became aware of your blog through Google, and found that it’s truly informative.
I am going to watch out for brussels. I’ll be grateful if you continue this in future.
Lots of people will be benefited from your writing. Cheers!
Real superb info can be found on web site..
I’m very happy to find this website. I want to to thank you for your time for this particularly wonderful read!! I definitely loved every part of it and I have you saved as a favorite to look at new things in your site.
Way cool! Some very valid points! I appreciate you penning this article and also the rest of the site is very good.
May I simply say what a relief to uncover a person that truly knows what they’re discussing on the web. You certainly realize how to bring an issue to light and make it important. A lot more people really need to read this and understand this side of the story. I was surprised that you’re not more popular because you definitely possess the gift.
Greetings! Very useful advice in this particular article! It’s the little changes that will make the biggest changes. Many thanks for sharing!
I’d like to thank you for the efforts you’ve put in penning this website. I’m hoping to view the same high-grade blog posts from you in the future as well. In fact, your creative writing abilities has encouraged me to get my very own site now 😉
Right here is the right webpage for anyone who hopes to find out about this topic. You understand a whole lot its almost hard to argue with you (not that I actually would want to…HaHa). You definitely put a fresh spin on a subject which has been written about for ages. Great stuff, just excellent.
Your style is so unique in comparison to other folks I’ve read stuff from. Many thanks for posting when you’ve got the opportunity, Guess I’ll just book mark this page.
A fascinating discussion is definitely worth comment. I believe that you should write more about this issue, it may not be a taboo matter but generally folks don’t discuss such subjects. To the next! Best wishes!
Your article helped me a lot, is there any more related content? Thanks!
Right here is the perfect web site for anybody who would like to find out about this topic. You realize so much its almost tough to argue with you (not that I personally would want to…HaHa). You certainly put a fresh spin on a topic that has been discussed for a long time. Wonderful stuff, just excellent.
This is a great tip particularly to those new to the blogosphere. Simple but very accurate info… Appreciate your sharing this one. A must read post.
Next time I read a blog, Hopefully it won’t fail me as much as this particular one. After all, Yes, it was my choice to read through, nonetheless I actually thought you would probably have something interesting to say. All I hear is a bunch of whining about something you could fix if you were not too busy seeking attention.
The next time I read a blog, Hopefully it won’t fail me as much as this particular one. I mean, Yes, it was my choice to read through, however I really believed you would probably have something useful to talk about. All I hear is a bunch of whining about something that you could possibly fix if you were not too busy looking for attention.
I’d like to thank you for the efforts you have put in writing this website. I’m hoping to view the same high-grade blog posts from you in the future as well. In fact, your creative writing abilities has motivated me to get my own, personal site now 😉
I blog often and I truly thank you for your information. This article has really peaked my interest. I’m going to book mark your site and keep checking for new details about once a week. I opted in for your RSS feed too.
I’m impressed, I must say. Rarely do I come across a blog that’s both equally educative and engaging, and let me tell you, you’ve hit the nail on the head. The problem is something which too few men and women are speaking intelligently about. I am very happy that I stumbled across this in my hunt for something relating to this.
I used to be able to find good info from your content.
Nice post. I learn something totally new and challenging on sites I stumbleupon everyday. It’s always helpful to read content from other writers and use a little something from their web sites.
Your style is very unique in comparison to other folks I’ve read stuff from. Thank you for posting when you’ve got the opportunity, Guess I’ll just bookmark this page.
You should be a part of a contest for one of the greatest blogs on the internet. I will recommend this web site!
Saved as a favorite, I like your blog.
This site really has all the information and facts I wanted about this subject and didn’t know who to ask.
I really love your blog.. Pleasant colors & theme. Did you make this site yourself? Please reply back as I’m trying to create my own site and would like to find out where you got this from or what the theme is called. Appreciate it!
After I originally commented I seem to have clicked on the -Notify me when new comments are added- checkbox and now whenever a comment is added I receive 4 emails with the same comment. There has to be a means you are able to remove me from that service? Kudos.
I’m impressed, I have to admit. Rarely do I come across a blog that’s both educative and engaging, and without a doubt, you’ve hit the nail on the head. The issue is something which too few folks are speaking intelligently about. I am very happy I came across this in my search for something concerning this.
This is a topic that’s near to my heart… Take care! Exactly where are your contact details though?
Good post. I’m facing a few of these issues as well..
When I originally left a comment I appear to have clicked on the -Notify me when new comments are added- checkbox and now every time a comment is added I receive 4 emails with the exact same comment. There has to be an easy method you are able to remove me from that service? Thank you.
Greetings! Very useful advice within this article! It is the little changes that will make the most significant changes. Thanks a lot for sharing!
You’re so cool! I don’t believe I’ve truly read through something like this before. So nice to find another person with some unique thoughts on this topic. Seriously.. many thanks for starting this up. This site is one thing that is required on the web, someone with a bit of originality.