Τό Κελ­λί τοῦ Ἁγί­ου Ἀ­πο­στό­λου Παύ­λου

Το­πο­γρα­φι­κός κα­θο­ρι­σμός. Ὁ Ἅγι­ος Παῦ­λος εἶ­ναι ἄ­γνω­στο ποῦ ἀ­κρι­βῶς βρι­σκό­ταν. Δέν σώ­ζο­νται ἐ­ρεί­πι­α. Ὁ Πορ­φύ­ρι­ος Οὐ­σπέν­σκυ τήν ἀ­να­φέ­ρει πλη­σί­ον τῆς ἱ­ε­ρᾶς μο­νῆς Ρου­σά­νου. Ὁ ἐν λό­γῳ πε­ρι­η­γη­τής μᾶς δί­νει τήν πε­ρί­λη­ψη ἑ­νός γράμ­μα­τος, μή σω­ζο­μέ­νου σή­με­ρα, τό ὁ­ποῖ­ο ἀ­να­φέ­ρε­ται ὡς «Δι­α­θή­κη τῶν στυ­λι­τῶν τοῦ κελ­λί­ου τοῦ Ρου­σά­νου» καί χρο­νο­λο­γεῖ­ται με­τα­ξύ τῶν ἐ­τῶν 1543/44.

Σύμ­φω­να μέ αὐ­τό, οἱ Ρου­σα­νί­τες πα­τέ­ρες ἔ­χουν ἀ­να­στη­λώ­σει καί βελ­τι­ώ­σει τό μο­να­στή­ρι τους καί πα­ρα­κα­λοῦν τόν ἡ­γού­με­νο τοῦ Με­γά­λου Με­τε­ώ­ρου νά τό θέ­σει ὑ­πό τήν προ­στα­σί­α καί ἐ­πί­βλε­ψή του, γι­ά νά μήν πε­ρι­έλ­θει σέ ἀ­νυ­παρ­ξί­α με­τά τόν θά­να­τό τους, ὅ­πως συ­νέ­βη μέ ἄλ­λα γει­το­νι­κά μο­να­στή­ρι­α, ὅ­πως, χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά ἀ­να­φέ­ρουν, συ­νέ­βη αὐ­τό μέ τό «γει­το­νι­κό κελ­λί τοῦ Ἁ­γί­ου Ἀ­πο­στό­λου Παύ­λου», στό ὁ­ποῖ­ο δι­έ­μει­νε τό­τε μό­νο ἕ­νας ἀ­νή­μπο­ρος ἱ­ε­ρέ­ας. Ἡ πλη­ρο­φο­ρί­α αὐ­τή ἀ­πο­τε­λεῖ τήν ἀρ­χαι­ό­τε­ρη γρα­πτή μαρ­τυ­ρί­α γι­ά τό ὡς ἄ­νω μο­νύ­δρι­ο καί τήν το­πο­γρα­φι­κή προ­σέγ­γι­σή του, ὅ­τι δη­λα­δή γει­τνί­α­ζε μέ τήν ἱ­ε­ρά μο­νή Ρου­σά­νου.

Στίς ἀρ­χές τοῦ 17ου αἰ­ώ­να τό μονύδριο τοῦ Ἁ­γί­ου Παύ­λου ἀ­νή­κει ὡς κελ­λί­ο στό Με­γά­λο Με­τέ­ω­ρο. Στό γνω­στό ‘Κα­τά­στι­χο δι­ὰ τὴν ἀ­πο­κο­πὴν τῶν κελ­λι­ω­τῶ­ν’ τό μι­κρό αὐτό μο­νύ­δρι­ο ἀ­να­φέ­ρε­ται ἕ­βδο­μο στήν σει­ρά μέ τόν τίτ­λο ὁ «Ἅ­γι­ος Παῦ­λος». Εἶ­ναι δι­α­φο­ρε­τι­κό ἀ­πό τήν μο­νή τῶν «Ἁ­γί­ων Ἀ­πο­στό­λων» (Πέτρου καί Παύλου) πού δη­λώ­νε­ται στό ἴ­δι­ο Κα­τά­στι­χο ὡς τοῦ «Καλ­λί­στρου», δη­λα­δή τοῦ Καλ­λί­στου.

Ἄλ­λη γρα­πτή πλη­ρο­φο­ρί­α γι­ά τό μο­νύ­δρι­ο ἔ­χου­με ἀ­πό τόν ἱ­ε­ρο­μό­να­χο Γα­βρι­ήλ Ἁ­γι­α­μο­νί­τη, στό πα­ρά­φυλ­λο τῆς πι­να­κί­δας τοῦ κώδ. ὑ­π’ ἀ­ριθ. 113, ὅπου σημειώνεται ὅτι ἦ­ταν καί «ἐκ­κλη­σί­αρ­χος» τοῦ Ἁγί­ου Παύ­λου. «Τό πα­ρόν ὑ­πάρ­χει Γα­βρι­ήλ ἱ­ε­ρο­μο­νά­χου καί τῆς ἱ­ε­ρᾶς μο­νῆς τοῦ Ἁ­γί­ου Παύ­λου ἐκ­κλη­σί­αρ­χος [=ἐκ­κλη­σι­άρ­χου] … 1760 Ἀ­πρι­λί­ου κζ΄ ἐ­γρά­φη εἰς Μυ­τι­λή­νη εἰς χω­ρί­ον Ὑ­πι­ός». «† ἔ­δι­σα τό πα­ρόν 1758 … εὐ­τε­λής Γα­βρι­ήλ ἱ­ε­ρο­μό­να­χος». Ἡ ση­μεί­ω­ση μᾶς βε­βαι­ώ­νει ὅ­τι τό μο­να­στή­ρι τοῦ Ἁ­γί­ου Παύ­λου ὑ­φί­στα­το στά μέ­σα τοῦ 18ου αἰ­ώ­να.